Türk yatırımcılar, İran’a yatırım konusunda istekli

İran’ın turizmde hızlı yatırım planlarına yönelmesi, Türk yatırımcıları heyecanlandırdı. Turizm teşvikleri, hukuki güvence, nitelikli arazilerin uzun süreli tahsisi noktasında talepleri olan Türk yatırımcılar, İran’a yatırım konusunda istekli…

TÜRKİYE, İran’la turizmde işbirliğini güçlendirecek adımları sıklaştırıyor, iki ülke arasında özellikle enerji ve bankacılık alanlarında üst düzeyde ilerleyen iş birliğinin, turizm alanında da aynı seviyeye çıkarılması hedefleniyor. Karşılıklı turizm hareketliliğinin önünü açmak için kolları sıvayan iki ülkenin girişimleri sonucunda bir yıllık periyot için 2 milyonun üzerinde İranlı turistin Türkiye’ye gelmesi bekleniyor.

Petrol, gaz, petrokimya, su, atıksu, turizm, demiryolu ve yol yapımı ile ilgili alanlarda yabancı yatırıma ihtiyaç duyan Iran, iki ülke arasında turizmde imzalanan protokol çerçevesinde Türk yatırımcıların Tahran, Isfahan, Şiraz, Tebriz ve Maşhad’da en az 10 otel yapmasını bekliyor. İran’ın sahip olduğu yüksek turizm potansiyeli Türk yatırımcıları heyecanlandırıyor.

10 OTEL YAPILACAK

Mayıs ayı başında Kültür ve Turizm eski Bakanı Mahir Ünal ve sektör temsilcilerinin gerçekleştirdiği Iran ziyaretinde imzalanan 4. Turizm işbirliği Teknik Komitesi Toplantısı Protokolü ile iki ülke arasında turizmde yeni bir döneme girildi. Sektör temsilcilerinin de katıldığı İran ziyaretinde yoğun işbirliği için görüş birliğine varıldı. Protokolde ana hatlarıyla şunlar yer aldı: “Türk yatırımcılar Tahran, Isfahan, Şiraz, Tebriz ve Maşhad’da en az 10 otel yapacak. Türk yatırımcılar turizmdeki deneyimlerini İran’la paylaşacak. Eğitim, planlama, pazarlama ve tanıtımda know-how transferi yapılacak. İran’daki standartlar yükseltilecek, iki ülke turizm yatırımları konusunda teşvikler ve acente ile operatörlere kolaylık sağlayacak. İran’dan gelen charter ve tarifeli uçuş sayıları ve Türkiye’deki uçuş noktaları artacak. Çin, Hindistan, Endonezya, Malezya gibi ülkelerde ortak tanıtım çalışması ve Van-Mardin-Tah-ran gibi ortak paket turlar düzenlenecek.

“UYGUN HUKUKİ ALTYAPI VAR”

Iran, turizm sektöründe yapılacak işbirliğinin iki ülke arasındaki 30 milyar dolarlık ticaret hedefine ulaşmaya yardımcı olabileceğine inanıyor. Iran İslam Cumhuriyeti Büyükelçiliği Ticaret Ataşeliği’nden Para Dergisi’ne yapılan açıklamaya göre, otelcilik, ulaştırma, turizm acenteleri, el sanatları, restoran işletmeciliği, gıda, sanayi, tarım vs. gibi alanların aktif hale getirilmesi, turizm alanında olumlu etki yaratacak başlıca konular. Dolayısıyla iki ülke arasında turizm alanındaki faaliyetleri geliştirmek, başta ticaret olmak üzere iki ülke arasındaki diğer ekonomik alanları da geliştirecek. Turizm ilişkilerini geliştirmenin 30 milyar dolarlık ticaret hedefine ulaşmaya yardımcı olabileceğine dikkat çeken Iran Büyükelçiliği, bu hedefi iki ülkenin Cumhurbaşkanlarının belirlemiş olduğunu vurguladı.

Türk tarafının İran’da turizm alanında yatırım yapmaya, özellikle farklı şehirlerde 10 otel inşaatı için hazır olduğuna işaret eden İran Büyükelçiliği, “Bu alanda ne kadar daha fazla yatırım yapılırsa, ekonomiyi de o kadar etkileyebilecektir. İran’da turizm alanında birçok farklı ülke yatırım yapmaya, özellikle otel inşaatına hazır olduğunu ilan etmiş durumda. Türk firmaları da bağımsız bir şekilde, bu alanda yatırım yapabilirler. Bir ortağa da ihtiyaç duymayabilirler. İran İslam Cumhuriyeti bu amaçla uygun hukuksal altyapıya sahiptir” ifadelerini kullandı.

Şu anda iki ülke arasında mevcut uçak sefer sayılarının yeterli olduğu ancak iki ülke arasında mutabık kalınan turist değişiminde denge yaratma planlaması göz önünde bulundurularak, daha fazla uçak seferinin yapılmasına ihtiyaç duyulduğuna dikkat çeken İran Büyükelçiliği şunları kaydetti: “Ankara’dan Tahran’a ve İstanbul’dan Tahran, İsfahan, Ahvaz, Maşhad, Tebriz, Kirman ve Şiraz’a uçak seferleri yapılıyor.”

ALTINCI BÜYÜK PAZAR

Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜRO-FED) Başkanı Osman Ayık, iki ülke arasında özellikle bankacılık ve enerji sektörlerindeki işbirliğinin genişletildiğini, turizm sektörünün de ortak çalışmalardaki yerini aldığını ifade etti. İran’ın, 2015’te turizm alanında Türkiye’nin altıncı büyük pazarı olduğuna dikkat çeken Ayık, İran’ın Türkiye için daha önemli ve büyük bir pazar olacağının altını çizdi.

Ayık, İranlıların en çok ziyaret ettikleri destinasyonlardan birinin İstanbul olduğunu vurgulayarak, Van’ın da tercih edildiğini belirtti. Tedavi amaçlı Türkiye’ye gelen İranlı turist sayısının gün geçtikçe arttığına dikkat çeken Ayık, son yıllarda İranlı turistlerin sahil turizmine olan ilgilerinin arttığını ifade etti. Ayık, İranlıların yurtdışına çıkışlarda Dubai ve Malezya’dan sonra en çok Türkiye’nin terci edildiğini söyledi.

Farklı sektörlerde artan işbirliğinin turizmde de devam ettirilerek daha üst seviyelere çıkarılmasının her iki ülkenin yararına olacağını ifade eden Ayık, “Mardin, Van, Urfa ve Tahran ile ortak tanıtım çalışması yapılması ve bu tanıtım çalışmalarının Çin, Hindistan, Malezya, Endonezya gibi uzak destinasyonlara kadar ulaştırılması hedefleniyor” ifadelerini kullandı. İran tarafının “Türk yatırımcılardan İran’da 10 otel inşaatı yapması” talebini de değerlendiren Ayık, “Tabii ki bu talepler Türk yatırımcısını memnun ediyor ve heyecanlandırıyor” dedi.

GELECEK VAAT EDİYOR

Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD) Başkam Murat Ersoy, İran’ın turizm yatırımları için gelecek vaat eden büyük bir pazar olduğunu vurguladı. Başta Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm ülkelerin İran’ın kapısında bir şey satabilmek için beklediğinin altını çizen Ersoy, “Tamamına yakınının ortak özelliği ise know-how transferi ve yatırım yapmak yerine daha çok bir şeyler satıp anlık, hızlı ve minimum risk ile ticaret yapabilmek” dedi.

İmzalanan protokolün daha çok “niyet protokolü” olduğunu dile getiren Ersoy, bu hedeflerin gerçekleşebilmesinin öncelikle yabancı yatırımcılara yönelik gerekli altyapının ve şartların oluşturulması ile mümkün olacağına işaret etti.

Ersoy, yatırımcıyı koruyan hukuksal, vergi ve para transferine onay veren mali düzenlemeler gibi birçok düzenlemenin hayata geçirilmesinin büyük önem taşıdığına dikkat çekti.

Hali hazırda İran’dan Türkiye’ye senede yaklaşık 2 milyon turist gelirken Türkiye’den İran’a giden turist sayısının 100 bin civarında olduğunu dile getiren Ersoy, “Bunun en büyük nedeni İran’da yeteri kadar otel ve turistik tesisin olmaması ve henüz önemli turizm des-tinasyonu olmayı başaramamış olması” dedi.

BİRÇOK KONU GÜNDEMDE

Türk yatırımcıların İran’daki otel açığını gördüğünü ve yatırım yapmayı arzu ettiğini söyleyen Ersoy, yatırımcıların öncelikle yabancı yatırımcılara yönelik gerekli önlemlerin alınmasını istediklerini vurguladı. Otel yapabilmek için arazi tahsislerinin verilmesi, belli bir süre vergi muafiyetlerinin sağlanması, yatırım için gerekli ağır bürokratik işlemlerin kolaylaştırılması, süreçlerin hızlandırılması ve kar paylarının yurtdışına transferinin maliyetsiz ve süratle yapılabilmesi gibi önlemlerin gündemde olduğunu dile getiren Ersoy şunları kaydetti:

“Gerekli düzenlemeler yapılabilirse çok kısa sürede bu oteller açılabilir. Başta Tahran olmak üzere Şiraz ve İsfahan bölgelerinde otele ihtiyaç var. Oteller 300-500 odalı olabilir. Yeterli talep İran’da mevcut, yeter ki arz sağlanabilsin.”

“TÜRKİYE İLK BEŞ ÜLKEDEN BİRİ”

Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Yönetim Kurulu Başkanı Timur Bayındır da İran’ın turizmde Türkiye için çok önemli bir pazar olduğunu vurguladı. Bayındır, kültürel, coğrafi ve tarihi yakınlık sebebiyle İran’ın öne çıkan turizm pazarlarından biri haline geldiğine dikkat çekti. Dış ticaret hacmi açısından İran’la iş yapan ülkeler arasında Türkiye’nin ilk beş ülkeden biri olduğuna dikkat çeken Bayındır İran’dan Türkiye’ye seyahat talebinin yüksek olduğunu,

Türkiye’den olan talebi artırmak için ürün paketinde muhakkak değişikliklere gidilmesi gerektiğini belirtti. Bayındır, mevcut durumun kültür turizmi müşterisine cazip geleceğinin altını çizdi. İran’a yönelik uluslararası ambargonun kalkmasının da turizm ilişkilerine olumlu yansımasını beklediklerini ifade eden Bayındır şunları kaydetti: “İran’da otomotivden ev tekstiline, mobilyadan gıda sanayi makinelerine kadar pek çok sektörde İran’da ciddi yatırımları olan Türkiye’den 200’ün üzerinde firma bulunuyor. Türkiye’nin en önemli dış ticaret partnerlerinden biri olan Iran, şimdi küresel yatırım ve dış ticaret olanakları açısından yeniden cazip bir pazar haline geldi. TÜROB olarak geçen şubat ayında 50’den fazla Iranlı turizmciyi İstanbul’da ağırlayarak, tanıtım yaptık. Yine şubat ayında Tah-ran’da düzenlenen TITE Turizm Fuarı’na geniş katılım sağladık.”

Iranlıların alışveriş turizminde de ülkeye en fazla gelir bırakan turist grupları arasında yer aldığına işaret eden Bayındır, istatistiklere göre Türkiye’de yaptığı alışveriş sonrasında en fazla vergi iadesini Iranlıların aldığını dile getirdi.

İLK YATIRIM TEBRİZ VE TAHRAN’A

Turizmciler Derneği (TURDER) Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Elmalı, dünyadaki turist potansiyelinden faydalanmak isteyen İran’ın, çok hızlı yatırım planlarına yöneldiğini vurguladı. Iranlı yetkililerin 200 milyon doların üzerinde bir rakam ile 30 tane tesis yapmayı planladığını dile getiren Elmalı, Tebriz ve Tahran bölgelerinin ilk yatırım alanları olacağını kaydetti.

Elmalı, “Nisan ayında Iran Cumhurbaşkanı Ruhani ve beraberindeki heyet ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yapmış olduğu olumlu görüşmelerin devamında bu ilişkinin daha üst seviyelere taşınması son ziyaretle birlikte gerçekleşti. Özel sektör ve devletin ortak strateji belirlemesi çok önemli. Atılacak doğru adımlarla birlikte Türkiye ve İran arasındaki ticaret ilişkisi daha da büyüyecektir” diye konuştu.

İran’ın Türk turizmini ve yatırımcılarını önemsediğini dile getiren Elmalı, Türkiye’deki Turizm yatırımları ve servis kalitesinin birçok Avrupa ül-kesinde bulunmadığını ileri sürdü. Türk turizmcileri olarak sadece birkaç ülke pazarıyla değil dünya pazarına çıkıp en üst seviyede doğru tanıtım yapılması gerektiğinin altını çizen Elmalı, sadece İran pazarına değil, dünya pazarına talip olduklarını söylüyor ve Iranlıların kişi başı 2 bin euro ortalama harcama yaptığını hatırlatıyor.

İranlı turist sayısı arttı

Yılın ilk dört ayında Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülkeler 730 bin kişiyle Almanya (yüzde 12.6], 615 bin kişiyle [yüzde 10.6) Gürcistan, 561.6 bin kişiyle [yüzde 9.7] İran oldu. Türkiye’yi ziyaret eden yabancıların sayısı 2016’da gerilerken, İranlı turistlerin sayısı arttı, iranlı ziyaretçi sayısı ise yüzde 6.4 artışla 561 bin 560 kişi oldu. 2014 yılının ilk dört ayında 502 bin 776, 2015 yılının ilk 4 ayında 527 bin 826 İranlı Türkiye’yi ziyaret etmişti. 2015’te Türkiye’yi ziyaret eden yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 1.6 azalışla 36 milyon 244 bin 632 kişi düzeyinde gerçekleşirken, İran’dan gelen ziyaretçi sayısı yüzde 6.9 artışla 1 milyon 700 bin 385 kişi olarak kaydedilmişti. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan bilgiye göre 2015’te Türkiye’den İran’a giden ziyaretçi sayısı 163 bin 500 kişi düzeyinde.

Uçak trafiği

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı verilerine göre, 2015 sonu itibarıyla Türkiye ile İran arasında karşılıklı olarak 16 bin 483 ticari uçak yapılırken, bu uçuşlarla [inen-kalkan], 2 milyon 472 bin 536 yolcu trafiği [gelen-giden] gerçekleşti. İran’ın 2015 yılı dış hat ticari uçak trafiğindeki payı yüzde 2.8, yolcu trafiğindeki payı ise yüzde 2.9 oldu. Turizmciler, karşılıklı turist sayısının artırılabilmesi için İran ile Türkiye arasındaki uçuş sayısının artırılması, tarifeli seferlere ek olarak charter uçuşlar başlatılması, Antalya, İzmir ve Bodrum uçuşlarına izin verilmesi gerektiğini vurguluyor.

İran, Türk işadamlarını bekliyor

Merkezi İstanbul’da bulunan Global Türk Ticaret Merkezleri (GTTC), Ottowa, Dubai, New York, Los Angeles ve Doha’dan sonra şimdi de İran’da yatırım yapmak isteyen Türk işadamlarına kolaylık sağlamak amacıyla İran’da bir şube açtı. Bu merkezin tanıtımını GTTC Onursal Başkanı Necdet Öztürk ve Yönetim Kurulu Başkanı Abolfazl Hemmati Alemdari birlikte yaptı.

Öztürk, GTTC’nin misyonunun karşılıklı ticaret ve yatırım yapmak isteyen Türk ve yabancı işadamlarına kolaylık sağlamak olduğunu belirterek, “Türkiye’nin 2023 hedefi 500 milyar dolarlık ihracat yapmak. Bu hedef doğrultusunda diğer ülkelerde yaşadığımız tecrübelerimizi şimdi de İran’la paylaşmak istiyoruz. Türkiye ve İran arasında 2015’te 30 milyar dolarlık bir ticaret anlaşması imzalandı. Anlaşma kapsamında, Türkiye’nin altılı gümrük tarife pozisyonu bazında toplam 140 üründe İran’a tarife indirimi ve kota artırımı; İran’ın ise altılı gümrük tarife pozisyonu bazında 125 üründe Türkiye’ye tarife indirimi sağlanması kararlaştırıldı. Böylece toplamda 265 üründe, gümrük vergileri aşağı yönlü revize edildi. Bu anlaşma doğrultusunda İran’da yatırım yapmak isteyen Türk işadamlarına yol göstermek için GTTC İran Türk Ticaret Merkezi’ni kurduk dedi.

Açılışı 26 Ağustos 2016’da yapılacak olan merkez, Tahran’da 40 bin metrekarelik bir alanda Türk firmalarına hizmet verecek.

Merkezde, hukuki, mali, gümrük ve yatırım danışmanlığının yanı sıra temsilcilik, distribütörlük, tanıtım, tercüme, konaklama, toplantı ve güvenlik hizmetleri de sunulacak. Öztürk, öncelikli olarak İSO 500’deki Türk firmalarına teklif götüreceklerini, ön sözleşme yapan 100 firmayı GTTC İran-Türk Ticaret Merkezi’ni tanıtmak amacıyla 10-15 Temmuz tarihlerinde İran’a götüreceklerini belirtti.

İran’ın ihtiyaç duyduğu başlıca sektörler arasında turizm, temizlik ürünleri, inşaat ve taahhüt, inşaat malzemeleri, gıda, medikal hizmet, kozmetik, plastik malzemeler, orman, tekstil, paketleme, makine ve ekipmanları, hammadde, kimyasal, mobilya, hırdavat ve aksesuar, mobilya ve dekorasyon, çelik, demir ve demir dışı metaller, beyaz eşya, takı ve altın, otomotiv yan sanayi, otelcilik ve turizm hizmetleri, bankacılık, hizmet sektörü, klimalar ve elektrik-elektronik ürünleri gibi birçok sektör yer alıyor.

GTTC Yönetim Kurulu Başkanı Abolfazl Hemmati Alemdari de İran’ın 1-2 milyar dolarlık büyük projeler için ortak aradığını belirterek, “İran’da petrokimya ve rafineri gibi büyük montanlı devlet ihaleleri yatırımcı bekliyor. Biz, öncelikli olarak zor günlerimizde bizi yalnız bırakmayan Türk işadamları ile iş yapmak istiyoruz. Özellikle turizm, otelcilik, hizmet ve inşaat en öncelikli sektörlerimiz. İran, 80 milyon nüfusu ve 411 milyar dolarlık GSMH’sı ile yılda yüzde 8 kalkınma hedefliyor. GTTC İran Türk Ticaret Merkezi’nde bulunacak firmalara, İran çevresindeki yüksek potansiyelli uluslararası pazar için de ayrıca cazip imkânlar var” dedi.