Trabzon Hurması Yetiştiriciliği Para Kazandırıyor

JAPON hurması veya cennet elması olarak da bilinen Trabzon hurması, son yıllarda en çok tercih edilen meyvelerin başında geliyor, öyle sadece yaşı değil, kurusu da oldukça revaçta. Hatta saklama süresi uzun olduğu için kurusu daha çok tercih ediliyor. Çarşıda, pazarda, markette, kuruyemişçide, baharatçıda karşımıza fazlaca çıkmaya başlayınca meyveyi mercek altına aldık. Türkiye’de oldukça yaygın bir coğrafyada üretimi yapılıyor. Adı Trabzon hurması olsa da en az üretimin yapıldığı il Trabzon. Japonya’dan Türkiye’ye girişi Trabzon Limanı’ndan olduğu için Trabzon hurması olarak tanınmış.

Trabzon Hurma Bahçesi Kurmak

Trabzon hurması (cennet elması), vücudu Covid-19’a karşı koruması ve içindeki lifler nedeniyle tüketicinin ilgi odağı. Yaşı ve kurusunun yanı sıra pekmezine de denk gelmek mümkün. Yaşının kilosu 15-20 TL arasında. Kurusu 50-60 TL’ye satılırken pekmezinin fiyatı ise 70 TL seviyelerinde. Türkiye’de ağırlıklı olarak Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde üretiliyor. Mersin, Denizli, Aydın, Adana, Hatay, Çanakkale, İzmir, Yalova ve Ordu üretimde öne çıkan şehirler.

Toplamda ise 42 ilde üretim yapılıyor. TÜÎK verilerine göre Türkiye’de toplam 1 milyon 563 bin 230 ağaç bulunuyor. 60 bin ton civarında da yıllık üretim gerçekleşiyor. Ancak hem iç piyasada hem de ihracatta Trabzon hurmasına ciddi talep var. Üretici için öne çıkan alternatif meyvelerden biri. 1 dekar bahçeden 50-60 bin TL gelir elde etmek mümkün. Üstelik çok masrafı olan bir meyve de değil. Ancak yaş olarak satacaksanız raf ömrü kısa, kuru olarak satacaksanız böyle bir sorun da yok.

Kirazdan Vazgeçip Hurma Bahçesi Kurdular

Trabzon hurmasının en çok üretildiği illerden biri de Denizli. Şehrin Honaz ilçesinde yoğun bir şekilde Trabzon hurması üretildiğini söyleyen Denizli Ziraat Odası Başkanı Hamdi Gemici, Denizli’de 15 bin ton üretim olduğunu, bunun 10 bin tonunun Honaz’da gerçekleştirildiğini söylüyor. Gemici, “Son zamanlarda, meyvenin kurutulmuşu oldukça popüler. Protein değerinin yüksek olması, tadı ve aromasının beğenilmesi gibi nedenlerle daha çok rağbet görüyor. Bu sebeple bölgedeki üreticiler mevcuttaki kirazdan vazgeçip hurmaya yöneliyor” diyor.

Hamdi Gemici, aynı zamanda Trabzon hurmasının bölge için katma değer olduğunu da belirterek, yüksek talebin üreticiyi memnun ettiğini vurguluyor. Cennet hurmasındaki üretimi ile öne çıkan Honaz’da, şu an ekili 8 bin 650 dekar arazi bulunuyor.

İlçede Trabzon hurması üretimi 10 bin ton seviyesinde. Ancak bir iki yıl içinde 60 bin tona çıkmak gibi bir hedef konulmuş. Honaz Ziraat Odası Başkam Haşan Yelek, “Honaz kirazıyla meşhur bir bölge, ama son dönemlerde üreticiler Trabzon hurmasına yöneldi, çünkü ‘satamazsam kuruturum en azından’ diye düşünüyorlar. Üreticiler, hurmayı doğal olarak kurutup satıyorlar” şeklinde konuşuyor. Haşan Yelek, ayrıca 2019’da Trabzon hurmasının ekili olduğu alanın 3 bin dekar olduğunu, şu anda ise yaklaşık 10 bin dekar bahçe olduğunu vurguluyor.

Aydın Efeler Ziraat Odası Başkanı Mehmet Kendirlioğlu da, Aydın genelinde Trabzon hurmasının 400 dekarda ekili olduğunu ve 73 çiftçinin üretim yaptığını belirtiyor. Kendirlioğlu, “Trabzon hurmasının yaş hali, toptan alındığında 6-7 lira civarında, perakendesi ise yaklaşık 10-15 lira. Meyvenin kurusu toptan alındığında kilosu 50 lira, perakendede ise 70 lira. 5 kilo yaş meyveden, 1 kilo kuru Trabzon hurması elde ediliyor. Ağaç başı verimin, ortalama 30-40 kilo civarında olduğu biliniyor” şeklinde değerlendirme yapıyor.

Kendirlioğlu, tüketicilerin talebi artsa da çiftçilerin normalde ektikleri üründen vazgeçmediğini söyleyerek, “Trabzon hurması, Aydın’da çok yaygın değil. Bu yüzden üreticiler, kapama bahçe yapmadı.

Trabzon hurması, ağaç olduğu için uzun zaman istiyor. Ağacın yetişmesi için de en az 6-7 yıl gerekli. Bu sebeple üreticiye, kapama yapmak çok ekonomik gelmiyor” diyor. Önemli üretim bölgelerinden biri de Mersin. Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz’ın verdiği bilgiye göre il genelinde 397 bin 763 Trabzon hurması ağacı, 427 bin 462 adet ise fidan bulunuyor. Şehirdeki Trabzon hurması ağaç sayısı ve ekili alanlar, her geçen yıl artıyor.

Trabzon Hurması Üreticisi Memnun

Adana Kozan’daki üretici Güneş Eroğlu’nun kendi bahçesi var. Trabzon hurmasının, kuru halinin daha karlı olduğunu belirten Eroğlu, kurutma işlemi için meyvenin soyulup aparatlara takıldığını ve 15-20 gün asılı bir şekilde kurumaya bırakıldığını söylüyor. Eroğlu, meyvenin kuru halinin 1 kilosunun 50 TL, toptan olması durumunda ise fiyatının 45 TL olduğunu belirtiyor. Talepte artış yaşandığını söyleyen Eroğlu, “500 kg ile başladık, şu anda 5 tondan fazla üretim yapıyoruz. îlk kurutmaya başlayanlardan biri biziz.

Kendimiz de diğer üreticilerden yaş halde alıp kurutuyoruz. Bu sene 60 ton yaş hurma işledik. Geçen sene kurutulmuş hali 5 tondu, bu sene ise kurutulmuş hali 15 ton” diyor. Eroğlu, ayrıca üretimin az olduğu zamanlarda dört kişilik bir ekiple şimdilerde ise sekiz-dokuz kişi çalıştıklarını ifade ediyor. Trabzon hurmasının hasadının ekimde başladığını söyleyen üretici, kendilerinin hasada daha geç başladığını, böylece meyvenin daha tatlı ve kaliteli olduğunu sözlerine ekliyor.

Trabzon Hurmasının İhracat Şansı Yüksek

Trabzon hurmasının, Türkiye ekonomisine katkısı oldukça fazla. Hurma sadece iç pazarda değil, dış pazarda da büyük talep görüyor ve dünyanın pek çok yerine ihraç ediliyor. Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak’ın verdiği bilgiye göre, Trabzon hurması ihracatı yüzde 31’lik artışla 12 milyon dolardan 16 milyon dolara çıktı. Türkiye, en çok Rusya, KKTC ve Almanya’ya ihracat yapıyor. 2021 yılı 11 aylık verilere göre; Rusya’ya yapılan Trabzon hurması ihracatı 776 bin 153 dolar, KKTC’ye 43 bin 715 dolar, Almanya’ya ise 22 bin 87 dolar olarak gerçekleşti.

Trabzon Hurması (Cennet elması) Nasıl Kurutulur?

Trabzon hurmasının yaş halinin hasadı, kasım ve aralık ayları. Yaş tüketim bu dönemde gerçekleşiyor. Raf ömrü kısa. Kurutma işlemi ise daha erken yapılıyor. Meyve daha olgunlaşmadan dış kabuğu soyulup saplarından iple asılarak özel yöntemlerle kurutuluyor. Kurutma işlemi güneşli havalarda iki hafta sürüyor. Trabzon hurması, yağmurlu veya bulutlu havayı pek istemeyen bir meyve. O yüzden hava durumunu sık sık takip etmek gerekiyor. Aksi halde kurutma işlemi yarım kalabiliyor.

İlginizi çekebilir: Topraksız Tarım Uygulamaları Çok Kazançlı

Trabzon Hurması Bir Dekar Bahçe Maliyeti

Trabzon hurması bahçesi kurmanın maliyeti oldukça düşük. Bir dekara 25-30 adet arası fidan dikilebiliyor. İlk hasat için fidan ekildikten I sonra her meyve gibi dört-beş yıl beklemek gerekiyor, ancak sonraki yıllarda her sene hasat mümkün. Bahçenin bakımına bağlı olarak bir dekardan üç-beş ton aralığında meyve alınabiliyor. Hurmanın yaş halinin market fiyatı 15-20 lira aralığında değişiyor. Bu durumda ortalama bir dekardan 60 bin TL’nin üzerinde gelir elde etmek mümkün.

Hurma fidanı 50 lira. İlaçlaması, sulaması derken ortalama 3 bin lira gibi bir masrafı var. Ayrıca her yıl kış ilaçlaması, dip çapalaması, ilaç, gübre ve yazın da sinek ilacı gibi bakımları yapmak gerekli. Sıfırdan bir bahçe kurmak isteyenlerin, 1 dönümlük yere toplamda 7-8 bin lira civarında harcama yapmaları gerekiyor. 60 bin TL seviyesinde de geliri var.

“Fidan talebi iki kat arttı”

Trabzon hurmasında son dönemlerde talep artışı olduğunu belirttik. Bu talep artışı, hurmanın ağaç veya fidan alım satımına yansımış mı, yeni bahçe kuruluyor mu diye araştırdık. 18 yıldır fidan satışı yapan Kemal Cüce Tarım İşletmeleri ve e-fidanci.com‘un yöneticisi Bilal Cüce, Trabzon hurması bahçe kurulumlannın arttığı bilgilerini teyit ediyor. Üreticilere önerilerde de bulunan Bilal Cüce, Trabzon hurmasının ticari amaçla yetiştiriliyorsa 200-1.000 rakım arasında, hobi amaçlı yetiştirilecekse 1.300-1.400 rakım seviyelerinde olması gerektiği söylüyor.

Trabzon hurması için yurt dışından özel hibrit bir tohum getirdiklerini belirten Cüce, “Bu tohumun hastalıklara karşı daha dayanıklı, meyvesinin toplanması yani işçiliği daha kolay. Türk damak tadına uygun olduğu için piyasada çok tutuldu. Talebe yetişemiyoruz, yüzde 90 oranında bir artış var, geçen yıla oranla minimum iki kat artış var” diyor.

Trabzon Hurması (Cennet elması) İsmi Nereden Gelir?

Adı Trabzon hurması olsa da aslında bu meyvenin anavatanı Çin ve Japonya. Tarihi İpek Yolu ile Trabzon üzerinden Anadolu’ya geldiği için adına Trabzon hurması denilen meyvenin üretiminde şaşırtan bir gerçek var.

O da Trabzon’un, Trabzon hurması üretiminde alt sıralarda yer alması. Subtropikal iklim bölgelerini seven Trabzon hurması, bu sebeple Karadeniz Bölgesi’nde değil de Akdeniz ve Ege Bölgelerinde daha çok yetişiyor. Mersin, Denizli, Aydın, Adana, Hatay, Çanakkale, İzmir, Yalova ve Ordu üretimde öne çıkıyor. Trabzon hurması üretiminin yapıldığı 48 ilin içinde Trabzon, listenin sonlarında yer alıyor.

Özge Öz