Tıbbi, aromatik ve süs bitkisi yetiştirene destekler

Bu tür bitkileri üretecek orman köylüsüne Hazine taşınmazlarım kiralama kolaylığı sağlanacak. Yüzde 20’si hibe olmak üzere kredi desteği verilecek. Dekar başına 100 TL destek ödemesi yapılacak, mazot ve gübre desteği sağlanacak…

TIBBİ, aromatik ve süs bitkilerim yetiştirmek isteyenlere kesenin ağzı açılıyor. İlk kez yapılacak uygulamayla bu bitkilerin mevcut potansiyeli ortaya çıkartılacak, yurtiçinde üretimi artırılarak ithalatı azaltılacak. Dünya piyasalarının istediği kalite ve miktarda, güvenilir tıbbi ve aromatik bitki üretiminin artırılması için yeni bir destekleme politikasını hayata geçiren Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2017’de Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) üye olup, iyi tarım uygulamaları kapsamında tıbbi ve aromatik bitkiler yetiştiren çiftçilere 2018’de dekar başma 100 TL, grup olarak yapanlara dekar başma 80 TL destek veriliyor.

Hedef, dünyada 115 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşan tıbbi ve aromatik bitkiler pazarından Türkiye’nin payının artırılması.

Ayrıca 2016 yılında 507 milyon dolar olan tıbbi ve aromatik bitkiler ihracatının 2023 yılında 5 milyar dolara çıkarılması. 2017 yılında 85 milyon dolarla tüm zamanların en iyi performansının gösterildiği süs bitkilerinde sektör temsilcilerinin hedefi ise doğru teşvik ve destek mekanizmalarıyla birkaç yıl içinde 1 milyar dolarlık ihracata ulaşmak.

İLK KEZ UYGULANACAK

Maliye Bakanlığı, Hazine taşınmazlarının tıbbi ve aromatik bitkiler ile süs bitkileri yetiştirilmek amacıyla kiralanmasını teşvik ediyor. Bu amaçla yapılacak kiralamalara ilişkin usul ve e»w . lan belirlemek amacıyla 2017 Kasım’da 379 sıra sayılı Milli Emlak Genel Tebliği çıkarıldı.

Buna göre Hazine taşınmazları, tıbbi ve aromatik bitkiler ile süs bitkilerinin üretimi yapılmak üzere hak sahiplerine kiraya verilebilecek. Aralarında alıç, ahlat, defne, anason, aspir, ayı üzümü, ebe gümeci, gül soğanı, gül (yağlık), iğde, keçiboynuzu, kekik, kişniş, kuşburnu, lavanta, keten, mahlep, melisa otu, safran, salep, sumak, tarçın, yüksük otu, zambak, zahter ve zencefilin de bulunduğu 131 türden oluşan bitkileri yetiştirmek isteyenler Hazine taşınmazlarını uygun bedelle kiralayabilecek. Hazine taşınmazları, çok yıllık bitkiler için 10 yıla, tek yıllık bitkiler için ise beş yıla kadar kiraya verilebilecek. Kira suresi sonunda kiracının talep etmesi halinde, yeniden bedel belirlenmek suretiyle taşınmaz yükümlülüklerini yerine getiren eski kiracısına yeniden kiraya verilebilecek, ilk yıl tahmini kira bedeli; taşınmazın rayiç bedelinin binde biri olacak. Aynı ilçe sınırları içerisinde, tıbbi ve aromatik bitkiler için en fazla 1 milyon metrekareye kadar, süs bitkileri için en fazla 2 milyon metrekareye kadar Hazine taşınmazı kiraya verilebilecek.

YENİ DESTEKLEME POLİTİKASI

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nm tıbbı, aromatik ve süs bitkisi yetiştirmek isteyenlere yönelik destekleri bulunuyor. Tarım Bakanlığı destekleri, bitkisel üretimi artırmak, verim ve kaliteyi yükseltmek, sürdürülebilirliği sağlamak ve çevreye duyarlı alternatif tarım tekniklerinin geliştirilmesine yönelik olarak çiftçilere yapılacak desteklemeleri, Tarım Kanunu kapsamında her yıl Bakanlar Kurulu Kararı ile belirliyor. 2017 yılında yapılacak desteklemeler 17 Eylül 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ çerçevesinde yapılacak.

Dünya piyasalarının istediği kalite ve miktarda, güvenilir tıbbi ve aromatik bitki üretiminin artırılması için Bakanlık, yeni bir destekleme politikası uygulamaya başladı.

2017 yılında çiftçi kayıt sistemine kayıt olan tıbbi ve aromatik bitkiler ile süs bitkileri üretimi yapan üreticilere 2018’de iyi tarım uygulamaları kapsamında tıbbi ve aromatik bitkiler yetiştiren çiftçilere dekara 100 TL, grup olarak yapanlara dekara 80 TL, işletme büyüklüğü toplam beş veya altında tıbbi-aroma-tik bitki yetiştiriciliği yapan küçük aile işletmelerine dekara 100

TL, mazot ve gübre desteği olarak dekara 13 TL, organik tarım yöntemi ile üretim yapan üreticilerimize ise dekara ürün kategorilerine bağlı olarak 30-100 TL arasında değişen destekleme ödemesi, 2018’de yapılacak.

Bakanlığın ayrıca Kırsal Kalkınma Destekleri çerçevesinde Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, Genç Çiftçi, Kadın Çiftçi Programları ile tıbbi ve aromatik bitkileri üretiminin geliştirilmesine yönelik çalışmaları bulunuyor. Kekik, biberiye, adaçayı, sıla yağı, sumak, keçiboynuzu, defne, fesleğen, likapa, ıhlamur, safran ve jojoba üretimi için Ziraat Bankası veya Tarım Kredi Kooperatiflerinden 2 milyon TL’ye kadar işletme kredisi kullananlara yüzde 50 indirim, 2-3 milyon arasında işletme kredisi kullananlara yüzde 25 indirim sağlanıyor.

ORMAN KÖYLÜSÜNE DESTEK

Orman ve Su İşleri Bakanlığı, tıbbı ve aromatik bitkiler üreten orman köylüsüne, 2018 yılında yüzde 20’si hibe olmak üzere kredi desteği verecek. Her fırsatta dünyada 115 milyar dolar büyüklüğe ulaşan tıbbi ve aromatik bitkiler pazarında Türkiye’nin payını artırıp, 2013 yılında 5 milyar dolar hedefine odaklandıklarını açıklayan Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, beş dekarda alan olmak üzere, 2018 yılı için kredi üst limiti olarak kekik yetiştiriciliği için 9 bin TL, lavanta yetiştiriciliği için 18 bin TL adaçayı yetiştiriciliği için 10 bin TL, sumak yetiştiriciliği için 16 bin TL belirlendiğini söyledi.

Eroğlu’nun verdiği bilgiye göre Orköy desteklerinden, kredi tespit tarihi itibarıyla asgari son bir yıldır orman köyünde ikamet eden orman köylüleri faydalanabiliyor. Destek alacak olanların icralık durumda olmaması gerekiyor. Şehit ve gaziler dul ve yetimler öncelikli olarak desteklemelerden yararlanabiliyo.

Bakanlığın, tıbbi ve aromatik bitkiler grubunda yer alan defne, ahlat, alıç, iğde gibi ağaç türlerinde ise ağaçlandırma destekleri bulunuyor.

Lavantaya 18 bin TL kredi desteği

ORKÖY destekleri çerçevesinde orman köylülerine tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliğine yönelik verilen destek kredilerinin limitleri her yıl belirleniyor. Ürün bazında desteklenecek alanın ve destek kredilerinin üst limitleri şöyle:

Lavanta yetiştiriciliği: Orman köylüsünün talebi halinde 2018’de beş dekar alanda lavanta üretimine yönelik projelerde 18 bin TL’ye kadar kredi desteği kullandırılabilecek. Bunun 3 bin 600 TL’si hibe olarak verilecek. Kredi desteğine yıllık yüzde 1.5714 faiz uygulanacak. Üç yıl geri ödemesiz dönemin ardından kredi geri ödemeleri yılda bir taksit olmak üzere üç taksit şeklinde yapılacak.

Adaçayı yetiştiriciliği: 2018’de adaçayı yetiştiriciliğine yönelik projelerde orman köylüsüne beş dekarda 10 bin TL’lik kredi desteği verilecek. Bunun 2 bin TL’si hibe olacak. Kredi desteğine yıllık yüzde 1.5714 faiz uygulanacak. İki yıl geri ödemesiz dönemin ardından kredi geri ödemeleri yılda bir taksit olmak üzere üç taksit şeklinde yapılacak.

Kekik yetiştiriciliği: 2018’de kekik yetiştiriciliğine yönelik projelerde beş dekarda 9 bin TL’ye kadar kredi desteği kullandırılabilecek. Bunun bin 800 TL’si hibe olarak verilecek. Kredi desteğine yıllık yüzde 1.5714 faiz m uygulanacak. İki yıl geri ödemesiz dönemin ardından kredi geri ödemeleri yılda bir taksit olmak üzere üç taksit şeklinde yapılacak.

Sumak yetiştiriciliği: 2018’de sumak yetiştiricisine beş dekarda 16 bin TL’ye kadar kredi desteği kullandırılabilecek. Bunun 3 bin 200 TL’si hibe olarak verilecek. Kredi desteğine yıllık yüzde 1.5714 faiz uygulanacak. İki yıl geri ödemesiz dönemin ardından kredi geri ödemeleri yılda bir taksit olmak üzere üç taksit şeklinde yapılacak.

Maviyemiş-ligarba yetiştiriciliği: 2018’de maviyemiş-ligarba yetiştiriciliği projelerinde iki dekarda 17 bin TL’ye kadar kredi desteği kullandırılabilecek. Bunun 3 bin 400 TL’si hibe olarak verilecek. Toprak işleme, damlama sulama, fide bedeli, demir çit direği ve gübre bedeli destek kapsamında olacak. Kredi desteğine yıllık yüzde 1.5714 faiz uygulanacak. Dört yıl geri ödemesiz dönemin ardından kredi geri ödemeleri yılda bir taksit olmak üzere üç taksit şeklinde yapılacak.

Taşınmazlara başvuru

İdarece ilan edilen Hazine taşınmazları için ilan süresi içerisinde idareye başvurulacak. İdare başvuruları teknik uygunluk açısından değerlendirilmek ve hak sahipliği belirlenmek üzere Tarım İdaresine gönderecek. Tarım İdaresi taşınmaz için sadece bir başvurunun olması durumunda, teknik uygunluk değerlendirmesi yapılarak başvuranın hak sahibi olup olmadığı belirlenecek. Teknik uygunluk başvurusunda yetiştirilmesi istenilen bitki, iklim ve toprak şartları açısından uygunluğuna üretim yönteminin tarım tekniği açısından uygunluğuna, taşınmazın uygunluğuna bakılacak, ilan edilen Hazine taşınmazı için birden fazla başvurunun olması durumunda, öncelik sıralaması açısından değerlendirme yapılarak hak sahibi belirlenecek. Başvuruların öncelik açısından değerlendirilme formuna göre yapılacak puanlamalara göre sıralama yapılacak. Tarım İdaresi başvurulan en geç 30 gün içerisinde değerlendirerek sonucunu İdareye bildirecek

Bülent AYMEN / Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri
İhracatçıları Birlikleri Başkanı

“Sektöre cazibe kazandırılmalı”

Dünyada tıbbi, aromatik bitkilerin ihracatını yaptığınızda belirli kalite ve standardın tutturulması, ürünlerin hastalıklardan ari olması gerekiyor. O nedenle Hazine taşınmazı desteğinde önceliğin ihracatçıya verilmesi gerekiyor. Tıbbi ve aromatik bitkiler ancak belli standartlarda üretim yapılırsa, Türkiye’ye döviz getirebilir. İhracatçı bu işe girdiğinde dış pazarda hangi ürün hangi standartta talep görüyorsa onu üretir. Hazine arazileri ihracatçıya tahsis edildiğinde hem istihdam hem de döviz girdisinde katkı sağlayacak. Aynı zamanda sadece ekim değil, tıbbi ve aromatik bitkilerin katma değer yaratacak şekilde üretilmesi ve işlenmesine yönelik adımlar da desteklenmeli. 15-16 sene önce birlik olarak, Mersin’de kekik üretimini ve biberiyeyi destekleyelim dedik. Ege İhracatçı Birliği ile birlikte dünyanın talep ettiği standartlarda ürün verecek, hastalıktan ari tohum getirdik. Bu tohumları, yüksek fiyatlı alım garantisi vererek Mersinli üreticiden üretmesini istedik. Kimse alıp ekmedi. Onun için tıbbi ve aromatik bitkilerinin hem ekim hem de işlenmesiyle ilgili ticari bir mekanizmanın hayata geçirilmesi gerekiyor. Sektöre cazibe sağlanırsa, üreticide orman köylüsü de üretir. Türkiye’nin dünya aromatik bitkiler pazarında payı düşük. Sektöre cazibe kazandıracak adımlar atılarak, 2023’te 5 milyar dolar ihracata ulaşılabilir. Bugün Türkiye defnenin hem üretim ve ihracatında birinci sırada. Ancak gerekli destek alınmadığında pazardaki yerimizi koruyamıyoruz. Kekik ve biberiyede çok iyi yerdeydik. Ancak destek almadığımız için pazarı Fas ve Tunus’a kaptırdık.

Prof. Dr. Veysel EROGLU / Orman ve Su İşleri Bakanı
”Talepler değerlendirilecek”

Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak uygulamaya konulan çok sayıda odun dışı ürün niteliğinde eylem planı ile orman alanlarındaki tıbbi aromatik ve gıda maksatlı kullanılan türlerin varlığı artırılıyor. Söz konusu eylem planları ile oluşturulan orman alanlarının kırsal alanda ve orman köylerinde yaşayan vatandaşların kullanımına sunuluyor. Tıbbi aromatik ve gıda maksatlı kullanıma konu edilebilen odun dışı ürünlerin orman köylülerine satışı tarife bedelleri ile yapılıyor.

Belirlenen tarife bedelleri ürünün gerçek değerinin çok altında bedeller olup sembolik denilebilecek nitelikte. Buradaki maksat ürünün gerçek değerinin ve katma değerinin orman köylümüze kalmasını sağlamak.

Bakanlık tarafından uygulanan projelere verilen destekler, orman köylüsünün talebi doğrultusunda oluşuyor. 2018 yılında orman köylülerinden gelecek taleplerden uygulanabilir olanları değerlendireceğiz.

Osman BAĞDATLIOSLU / Orta Anadolu Süs Bitkileri ve Mamulleri ihracatçıları Birliği Başkanı
“Potansiyelimiz çok yüksek”

Sektörün gelişmesinde en büyük engel arazi kullanımı ve mülkiyet yetersizliği. Genişlemenin, büyümenin katma değeri yüksek olan bu ürünlerin geliştirilmesi, ihracatın artırılması için alan gerekiyor. Yeni düzenlemeyle uygun kamu arazilerinin öncelikli, uzun süreli olarak sektör üreticilerine ve ihracatçılarına kiralanmasının yolu açılıyor. Bütün kıyı şeridinde üretim alanı bulmak istiyoruz.

Eğer teşvikler ve destekler gerekli noktalarda verilirse, sektörün önü açılır. Türkiye’de teşvikler en çok 6. Bölgeye veriliyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise bu ürünler yetişmiyor. Bu alanda üretimin yapıldığı yerler Akdeniz bölgeleri, kıyı şeritleri ve 500-600 metredeki belirli yerler. Burada teşvik olmazsa üretim olmaz, arazi tahsis edilmezse genişleme olmaz. Üretilen malı işlenmesi yapılmazsa katma değeri, üretim noktasında kalır.

Süs bitkisinde 85 milyon dolar olan yıllık ihracatımız, birkaç yılda 1 milyar dolara çıkarılabilir. Ancak Türkiye’de gerçek anlamda üretim olmadığı için ithalat ülkesi oluyoruz. Bu alan dolaylı olarak 300 bin kişi için ekmek kapısı. Bugün Kenya’da sektör 10 yılda milyar doları geçti, Etiyopya’da beş yıl önce süs bitkilerinin adı geçmiyorken, bugün 500 milyon dolara geldi. Kendi adımıza söylüyorum, ihracatımız artsa da bizi mutlu etmiyor. Potansiyelimiz çok yüksek ancak değerlendiremiyoruz.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA