Süs Bitkileri Yetiştiriciliği İşi

Çiçek gibi iş!

DOĞAL yaşamın giderek daha fazla önem kazanması hayatımızın her alanında etkisini gösteriyor. İhtiyaç ve beklentilerimiz de zaman içinde buna paralel olarak değişim gösterdi. Bunlardan biri de doğayı içeri almamız oldu. Çok önceki yıllarda evlerimizde olan büyük yapraklı ev bitkileri, sarmaşıklar hatta ufak çaplı bodur ağaçlar yeniden hayatımızda yer almaya başladı. Salon, balkon, mutfak hatta banyolarımızda bile renk renk canlı çiçeklere yer verir olduk. Pandemi, doğaya muhtaç olduğumuzu ve doğa ile uyumlu yaşamanın değerini bir kez daha bize hatırlattı. Geçmişte bu bitkileri sadece çiçekçilerden alırken, günümüzde ise semt pazarlarının çiçek tezgahları dahil birçok noktadan ulaşabiliyoruz. Üstelik artık bu bitkiler yüzlerce çeşitten oluşuyor. Artan talep ise üretici için yepyeni bir ekonomi oluşturuyor.

Ülkemiz süs bitkileri yetiştiriciliğinde uygun iklimsel ve coğrafi koşulları, uluslararası pazarlara yakınlığı ve ucuz işgücüne sahip olması nedeniyle birçok avantaja sahip. Süs Bitkileri ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nden aldığımız bilgilere göre, geçen yıl dünyada toplam 22 milyar 223 milyon dolar değerinde süs bitkisi ihracatı yapıldı. Bu rakam Türkiye’de 106 milyon 156 bin dolar oldu. Hedef ise, yılsonunda sektör ihracatını 150 milyon dolar seviyelerine yükseltmek. Üretici ve satıcı tarafına bakıldığında ise bu yıl canlı çiçek sipariş oranlarında artış yaşandığı görülüyor. Fiyatlar ise 40 TL’den başlıyor. Hangi odalarda hangi bitkilerin kullanıldığını, hangilerinin ilgi gördüğünü, fiyatlarını, üretici ve ihracatçıların yaşadığı zorlukları sizler için araştırdık…

Talep Arttı

Süs bitkileri sektöründe canlı bitkilere olan tüketici talebinin son dönemde artış gösterdiğini söyleyerek konuşmasına başlayan Süs Bitkileri ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkam İsmail Yılmaz, “Bitkiler artık evlerimizin, ofislerimizin ve hayatımızın parçası haline geldi.

Yapay çiçeklerin kullanımının da giderek azaldığını ve yerini canlı çiçeklere bıraktığını görüyoruz” diyor. Geçen yıl dünyada toplam 22 milyar 223 milyon dolar değerinde süs bitkisi ihracatı yapıldığının altını çizen Yılmaz, çiçek ihracatçısı ülkelerin sırasıyla Hollanda, Kolombiya, Almanya, İtalya ve Kenya olduğunu dile getirerek, ülkemizin dünya süs bitkileri ihracatçıları içinde 23. sırada yer aldığını ifade ediyor. Yılmaz, ülkemizin süs bitkileri yetiştiriciliğinde uygun iklimsel ve coğrafi koşulları, pazar ülkelere yakınlığı ve ucuz işgücüne sahip olması nedeniyle birçok önemli avantaja sahip olduğunun da altını çiziyor. Yılmaz, Türkiye’de 2020’de toplam 54 bin 128 dekar alanda süs bitkisi üretimi yapıldığını da sözlerine ekliyor.

İhracat Hedefi 150 Milyon Dolar

Türkiye süs bitkileri ve mamulleri ihracatının 2020 yılında 106 milyon 156 bin dolar olduğunu kaydeden Yılmaz, süs bitkileri ihracatında en önemli ürün grubunun canlı bitkiler ve kesme çiçekler olduğunu söylüyor. Yılmaz, süs bitkileri ve mamulleri sektör ihracatının 2021 yılının ilk 10 aylık döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 45 arttığını, bu dönemde 135 milyon dolar değerinde ihracat yapıldığını da kaydediyor. Süs bitkileri sektörünün ihracat pazarları arasında Hollanda’nın ilk sırada yer aldığını söyleyen Yılmaz, “Özbekistan, Almanya, İngiltere, Azerbaycan, Gürcistan, Irak, Kazakistan, Türkmenistan ve Bulgaristan, ihracatımızda önemli diğer ülkeler. Bu yılın ilk 10 aylık döneminde Hollanda’ya yüzde 54, Özbekistan’a yüzde 53, Almanya’ya yüzde 38, İngiltere’ye yüzde 79, Gürcistan’a yüzde 66, Bulgaristan’a ise yüzde 74 oranında ihracat artışı oldu” diyor. 2021 ’de sektör ihracatında güzel gelişmelerin olduğunu dile getiren Yılmaz, bu doğrultuda ihracat artışının aynı hızda devam edeceğini öngördüklerini ve 2021 yıl sonunda sektör ihracatının 150 milyon dolar olmasını hedeflediklerini ifade ediyor. Yılmaz konuşmasında, sektörün biraz daha desteklenmesi gerektiğini söyleyerek sözlerini şöyle tamamlıyor: “Dünyada toplam 21 milyar dolar değerinde süs bitkileri ihracatı yapılırken, ülkemiz bu pastadan çok düşük pay alıyor.

Türkiye’nin süs bitkileri üretimi ve ihracatında sahip olduğu birçok üstünlük var. Bunlar dünyadaki yeni gelişmeler ve yeni teknolojiler doğrultusunda desteklenirse, ihracatımızda büyük gelişmeler görülmesinin mümkün olacağını düşünüyorum” diyor.

Yıllık 25 Milyon TL’lik Üretim

1993’te Gülsan Tarım İşletmesi adı altında 2 bin 500 metrekare alanda üretime başladıklarını söyleyen Yenice Seracılık Kurucusu Yakup Gön-cüoğlu, 2000 yılından bu yana Yenice Seracılık Tarımsal Üretim ve Pazarlama adı altında, kendi arazisinde üretim yapıyor. 2000 yılında Tarsus ilçesi Yenice beldesinde 5 dekar olarak faaliyete geçirdikleri üretim tesisini bu yıl 100 dekara ulaştırdıklarını kaydeden Göncüoğlu, tam otomatik ve ısıtmalı seralarda iç mekan (salon) bitkileri ürettiklerini ifade ediyor. Üretimin yüzde 50’sini ihraç ettiklerini belirten Göncüoğlu, diğer yüzde 50’lik üretimi ise Türkiye’nin tüm bölgelerine ulaştırdıklarını anlatıyor. Salon süs bitkilerinin yanı sıra 2004’te başlatılan dış mekan süs bitkileri üretiminde ise bu yıl itibariyle 250 dekara ulaştırdıklarını sözlerine ekleyen Göncüoğlu, “Dış mekan bitkileri olarak başta Akdeniz Bölgesi çalı türleri olmak üzere, mevsimlik ve çok yıllık çiçekli bitkilerin yanı sıra aromatik bitkiler ve peyzaj uygulamalarında kullanılan 70’e yakın bitki çeşidi üretiyoruz” diyor. Bugün iç ve dış mekan süs bitkileri genel grubu içinde 200’e yakın türde bitki ürettiklerini kaydeden Göncüoğlu, Hollanda, Ortadoğu ve Türk Cumhuriyetleri’ne iç mekan bitki ihracatı yanında dış mekan bitki ihracatlarının da devam ettiğini söylüyor. Göncüoğlu, pazarda yüzde 6’lık bir paya sahip olduklarını belirterek sözlerini şöyle sürdürüyor: “Yıllık 25 milyon TL’lik üretim yapıyoruz ve 150 kişilik ekiple çalışıyoruz. E-ticaret siteleri üzerinden de satış yapıyoruz. Pandemi dönemi bizim açımızdan olumlu geçti, hatta talep patlaması bile yaşadık. Ürünlerimizin ortalama fiyatları 40 -150 TL arasında değişiyor.” 2022 yılı hedefini ise firmanın üretim ve satış kapasitesini artırarak daha iyi yerlere taşımak olarak açıklıyor.

200’den Fazla Ürünü Var

Pandemiyle birlikte evde daha çok zaman geçir- diğimizi ve yeşil rengin hakim olduğu ev modasının yaşandığını söyleyen Çiçek Sepeti Chief Commercial Officer (CCO)’su Ceyhun Turan, “Çiçeklerin, bitkilerin ve yeşilin insan ruhuna olan pozitif etkisi ile enerjisi tartışılmaz bir gerçek. Bu nedenle evlerimizde her zamankinden daha çok çiçek ile bitki yetiştirmeye önem verdik” diyor. Ürünleri yurt içinde yerli üreticilerden aldıklarını söyleyen Turan, ayrıca yurt dışından da ürün ithal ettiklerinin altını çiziyor.

200’den fazla çiçek türünün satışını yaptıklarını sözlerine ekleyen Turan, ürünlerinin fiyat aralıklarının 50 ile 90 TL arasında değiştiğini belirtiyor.

Satışların Sevgililer Günü, Kadınlar Günü, Anneler Günü, öğretmenler Günü gibi özel günleri de içinde barındıran şubat, mart, mayıs ve kasım aylarında daha da arttığını hatırlatan Turan, bitki satışlarının en çok evlere yapıldığını açıklıyor.

5 Milyon Dolarlık İthalat

İtalya ve Hollanda’dan canlı çiçek ithal ettiklerinin altını çizen Salon Bitkileri Peyzaj Mimarı Aşkın Emre Ay, bu rakamın yaklaşık 5 milyon dolar civarında olduğunu söylüyor. Bu yıl canlı çiçek sipariş oranlarında yüzde 500’lük bir artış yaşadıklarını dile getiren Ay, Devetabanı, Orkide, Spitafilyum, Bonsai grubundaki çiçeklerin rağbet gördüğünü vurguluyor. Ay, bitkilerin odalara göre çeşitlilik gösterdiğini de hatırlatıyor ve salonda Devetabanı, yatak odasında Benjamin ve Starlice gibi bitkilerin kullanılmasının daha doğru olacağını hatırlatıyor.

Özlem ÖZDEMİR TAŞ / Yüksek Peyzaj Mimarı
“Yapay bitki doğala dönüştü”

Yapay çiçekler özellikle ticari mekanlarda sıkça tercih edildi. Çünkü bakım gerektirmiyordu. Zahmetsizdi ve bir o kadar da kolay bitkilendirmeydi. Ama canlı bitkinin etrafa verdiği estetiği ve fonksiyonelliği sağlayamıyordu. Estetik yönünde canlı bitki daha farklı durur. Fonksiyonellik açısından da insanların bulunduğu ortamlara kattığı faydalar o kadar fazladır ki, yapay bitki bunu hiçbir zaman sağlayamaz.

Özellikle NASA’nın belirlediği havayı temizleyen bitkilere talep daha da arttı. Pandemi, doğayı içine alan ev modasını olumlu etkiledi. Bu nedenle pandemi sürecinde evde geçirilen zaman bitkilerle yaşanmaya başlandı. Evlerde bitkilere daha çok yer açıldı. Salonlarda büyük küçük demeden köşeleri doldurulan bitkilendirmeler yapıldı. Ev modası tamamıyla doğaya, doğala dönüştü. Evde bitki yetiştirmek insan ruh durumunu olumlu yönde etkiliOyor. Stresi azaltıyor ve insanları daha pozitif yönde düşünmesine katkıda bulunuyor. Ev ortamında bizim göremediğimiz havada asılı kalan küçücük zararlıların artmasını, oluşmasını azaltarak yok ediyor. Özellikle evlerde temizlik için kullandığımız malzemelerin etrafa yaydığı zehirli gazları absorbe ediyor. Yine ev ortamında bulunan is, kir gibi kokuların zararlarını azaltarak, ses yalıtımı oluşturup ortamdaki ses kirliliğini azaltıyor. Ayrıca ev ortamında istenmeyen alanları perdeleyerek daha estetik görüntü sağlıyor.

Nursema ÖZTÜRK / İç Mimar
“Devetabanı da ilgi gören bitkilerden”

Pandemi her anlamda hayatımızı ’up great’ etti, yani yeni bir versiyon ile bizi tanıştırdı. İnsanlar yaşamlarının dört duvar arasında olamayacağını gördü, doğada nefes almak için thinehouse’lar ve yazlıklarına yöneldi. Şehirde yaşayanların tercihi balkonlar, küçük de olsa doğal bir yaşam halini karşılamaya, bitkilerle ilgilenmeye yöneltti bizi. Balkonlar en rağbet gören zamanlarını yaşadı. Bir dönem balkonlar, camekanla kapatılıp iç mekan haline getirilirken şimdi bu cam balkonları açarak temiz havayı içeri aldık. Evde bitkilere karşı sevgi ve şefkatimiz arttığı gibi onların sevebileceği uygun ortamlar hazırladık, farkındalığımız da gelişti. Bu yıl ve geçtiğimiz birkaç yıldır gözümüzün aşina olduğu bitkiler hayatımıza yeniden girdi. Farklı boyutlarda büyük yapraklı çiçekler, bu yıl en çok tercih edilen bitkiler arasında.

Örneğin, Sterliçya Nicolai. İç mekanlarda görülmesi zor olan üç metre uzunluğa kadar iri yaprakları, kırmızımsı tonları olan beyaz sepals ve lacivert veya bordo yaprakları ile stilize edilmiş bir bitkidir. Mesela kauçuk bitkisini, odalarınıza bir kartpostal görünümü vermek için kullanabilirsiniz. Küçük yapraklılar için benjamin bitkisi de tercih edilebilir. Oval şeklindeki yaprakları ve güçlü görünümüyle Benjamin bitkisi en sevilen ev dekorasyon bitkileri arasında. Devetabanı da yine en dikkat çekici olan bitkilerden. Geniş ve delikli yaprakları, heybetli görüntüsü ve kolay bakımı olan bir bitki.

Tuğçe DUMAN / Sinirbilimci Uzman Klinik Psikolog
“Depresyona Beyaz Şakayık”

Pandemi dönemi, yaşam enerjimizi, ruh halimizi ve hayat tarzımızı oldukça etkiledi ve de etkilemeye devam ediyor. Birçok sektörde olduğu gibi çiçek sektörü de haliyle değişime uğradı. Böyle bir dönemde insanlar yaşamlarından keyif almak ve yaşamına canlılık getirecek uğraş geliştirmek için evlerinde ya da bahçelerinde canlı bitkiler yetiştirmeye başladılar. Şu bir gerçek ki; yaşam alanlarımızda canlı çiçek yetiştirmenin ruh sağlığımız, zihnimiz, bedenimiz ve bilişsel fonksiyonlarımız üzerinde olumlu etkileri vardır. Journal of Physiological Anthropology dergisinden yayımlanan bir çalışmaya göre; canlı bitkilerle etkileşime geçmenin (dokunmak, konuşmak, koklamak gibi] insanların üzerindeki bedensel ve psikolojik stresi azalttığı gözlemlenmiştir. Toprağın içinde ‘mycobacterium vaccae’ isimli doğal antidepresan görevi gören bakteri bulunur. Siz yalnızca toprakla temas ettiğinizde bile, bu bakteri sizin günlük stres ve endişelerinizi atmaya yardımcı olur. Ayrıca Kansas Devlet Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırma, canlı çiçek bulunan ortamlarda bulunmanın iyileşmeyi kolaylaştırdığını, kişinin kendisini daha sakin hissederek yaralarının kolay iyileşmesinin ucuz ve etkili bir tamamlayıcı tedavi olarak tanımlıyor.

Ruhumuza, zihnimize ve bedenimize iyi gelecek çiçeklerden biri Britanya’nın en sevilen çiçeklerinden biri olan Beyaz Şakayık. Çin tıbbında, endişe ve depresyonun hafifletilmesi için sık kullanılır. Yine yapılan birçok çalışma, Lavantanın anksiyete ve depresyon stres tedavisinde yardımcı olabildiğini ve bulunduğu ortamda uyku kalitesini iyileştirdiğini gösteriyor. Ruh halimiz üzerinde olumlu etkileri olan bir diğer çiçek ise Yasemin. Ani ruh hali değişimlerinin önüne geçer, stresi azaltır ve uyku kalitenizi düzenler. Birçok çalışma, Yasemin çiçeği kokusunun sinir sistemine direkt sakinleştirici etkisi olduğunu ortaya çıkartıyor.

“Sorunlarımız var”

Süs Bitkileri ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Yılmaz, üretici ve ihracatçıların yaşadığı zorlukları ise şöyle sıralıyor:

1. Arazi sorunu / Organize Tarım Bölgeleri’nin bulunmaması
2. KDV oranlarının yüksekliği
3. Enerji maliyetlerinin yüksekliği
4. Finansmana erişimde yaşanan sorunlar
5. Tarım sektörüne uygun sosyal güvenlik düzenlemesi olmaması
6. Nakliye maliyetleri
7. TARSİM sigortalarının sektörde uygulanamaması

MERVE YILMAZ GERGİN