Silikon Vadisinin Bilinmeyen Gerçekleri

Haziran ayının son haftasında Seedstars World isimli global start-up yarışmasının Türkiye seçmelerinde jüri üyesi olarak görev aldım. Yarışmada seçilen birinci projeye İsviçre’de düzenlenecek olan 500 bin Euro ödüllü global yarışmaya katılma imkanı sağladık. Yarışma boyunca verilen aralarda etkinliğin katılımcılarıyla fikir alışverişinde bulundum. Görüştüğüm girişimcilerin çoğu Silikon Vadisi’ne taşınmak ve şirketlerini orada büyütmek istiyor. Girişimcilerin bu vizyona sahip olmalarını takdir ediyorum, fakat her girişimcinin aynı hedefin peşinden gitmemesi gerektiğinin altını çizmek istiyorum. Zira her Türk girişimci Silikon Vadisi’nin dinamiklerine kolayca adapte olamıyor. Silikon Vadisi şirketleri ve girişimcileri üzerine Türkiye’deki popüler bloglarda yapılan haberler başarıya ulaşmış yüzde l’lik kesime (Elon Musk, Mark Zuckerberg gibi isimlere) odaklanırken, Silikon Vadisi’nin bilinmeyen gerçekleri yeterli ölçüde anlatılmıyor. Bu nedenle bu ayki yazımda bölgenin çok konuşulmayan dinamiklerinden örneklere yer vermek istedim.

1-) Girişimciler üzerindeki sosyal ve ekonomik baskı: CNN International kanalında 2017 yılında yayınlanan “Mostly Human: Silicon Valley’s Secret” isimli belgesel Silikon Vadisi girişimcileri üzerindeki baskıların girişimcilerin ruhsal sağlıklarına olan olumsuz etkilerini konu almıştır. Belgeseli YouTube’dan izlemenizi tavsiye ederim. Girişim projelerine fon sağlayan yatırımcıların girişimciler üzerindeki yoğun baskısı, her kişilik tipinin baş edebileceği bir durum değil. B tipi kişiliğe sahip olan (stressiz bir hayatı tercih eden, zihinsel rahatlığa önem veren) kişilerin Silikon Vadisi’nde büyük psikolojik sorunlar yaşadığı bir gerçek ve bahsettiğim belgeselde gerçek hayat hikayeleriyle bu konu örneklendirilmiştir.

2-) Silikon Vadisi’nin dünyanın en dinamik işgücü piyasasına sahip olması, girişimciler için bir fırsat olduğu kadar aynı zamanda büyük bir tehlikedir: Türkiye’de bir teknoloji firmasının işgücü devir hızının ortalama iki yıl olduğunu kabul edebiliriz. Yani bir kişi, ortalama iki yılda bir çalıştığı şirketi değiştiriyor. Bu sürenin Silikon Vadisi’nde 11 ay olduğunu belirten saha araştırmaları mevcut. Dolayısıyla, siz girişiminiz için ekip kurduğunuzu, sağlam bir kadro ile yola çıktığınızı düşünüyorsunuz fakat devamlı olarak şirketinizdeki ekip üyeleriniz diğer şirketlerden daha cazip iş teklifleri alıyor ve üzerinde çalıştıkları projeleri tamamlamadan şirketinizden ayrılıyor. Bildiğiniz gibi, teknoloji-yoğun sektörlerde yeni bir çalışandan tam anlamıyla verim almanız zaten 3’üncü veya 4’üncü ayda başlıyor, geriye kalıyor 6-7 ay… Özetle, çekirdek kadro kurma ve yönetme tecrübesi yetersiz olan girişimcilerin Silikon Vadisi’nde şirketlerini istikrarlı bir şekilde yönetmeleri ve büyütmeleri çok güç. Kendi ülkenizde yeterli yönetim tecrübesi edinmeden Silikon Vadisi’nde bunu başaracağınızı hayal etmemelisiniz.

3-) Teknik bilgi birikiminiz Silikon Vadisi standartlarıyla uyumlu düzeyde mi? Bu soruyu en çok yazılım sektöründeki kişilerin kendilerine sormaları gerekiyor. Silikon Vadisi start up’larının tercih ettiği Ruby, Elixir gibi programlama dillerini bilmeden, sadece Java programlama bilgisiyle Silikon Vadisi’nde barınmanız mümkün değil. Ayrıca bulut tabanlı teknolojilerde ve çeşitli dijital ürünlerde yüksek tecrübeniz olması gerekiyor. Genelleme yapacak olursak, parçası olmayı planladığınız ekosistemin sizi içerisine kabul etmesi için öncelikle ekosistemin gereklerini ve giriş bariyerlerini iyi incelemeniz, kendinizi bu doğrultuda geliştirmeniz gerekiyor. Bu hazırlığı yapmadan ekosisteme dahil olmaya çalışırsanız ekosistem sizi kabul etmeyecektir.

4-) Silikon Vadisi’nde her alanda [I daha yüksek maliyetlere I katlanmak durumundasınız: Silikon Vadisi olarak bildiğimiz, Palo Alto, Menlo Park, Mountain View gibi kasabaları içine alan bölge son 30 yılda dünyanın yaşam masrafları en yüksek olan bölgelerinden biri haline geldi. Bugün Palo Alto’da 50 metrekare bir daire için ayda 5-6 bin Dolar kira ödemeniz gerekiyor. Bankada en azından kendi yaşam masraflarınızı 6-12 ay kadar karşılamaya yetecek miktarda rezerviniz olmadan Silikon Vadisi’ne taşınma planları yapmamanızı tavsiye ederim. Bugünün koşullarında en az 75-100 bin dolar nakit birikiminiz varsa bu adımı daha doğru atabileceğinizi düşünüyorum.

5-) Daha önceden multikültürel çalışma ortamlarında bulunmamış olmanız büyük bir dezavantajdır: Türkiye’de şirketlerde yabancı çalışan oranı çok düşüktür, hatta çoğunda hiç yabancı çalışan yoktur. Türkiye her ne kadar farklı kültürlerden insanların bir arada yaşadığı bir ülke olsa da Silikon Vadisi’ndeki aşırı heterojen yapıdan oldukça uzaktır. Silikon Vadisi’nde başarının büyük bir kısmı sosyal becerilere dayanmaktadır. Farklı kültürlerden insanlarla aynı çatı altında, aynı misyon ve vizyonun peşinden koşmak herkesin başarabileceği bir iş değildir. Silikon Vadisi’nde sudan çıkmış balık olmamak için, öncesinde kendi ülkenizde yabancılarla ortak çalışma tecrübenizi pekiştirecek imkanlar yaratmanızda büyük fayda var.

6-) Networking, netvvorking, networking, Meetup.com, Eventbrite.com gibi platformlarda Silikon Vadisi’nde düzenlenen toplantı ve etkinlikleri ararsanız binlercesine denk gelirsiniz. Konuşacak kişi bulmanız çok kolay. Yalnız, dikkatli olmanız gereken şey, kimsenin boşa harcayacak vakti yoktur. Çünkü herkes için alternatif maliyet söz konusu. Silikon Vadisi bu bakımdan hataya tahammülün düşük olduğu bir yer, çünkü siz gidersiniz, yerinize hemen başkası gelir… iletişim becerilerinizi öncelikle kendi ülkenizde kendi insanınızla pratik yaparak geliştirmeden ve projenizdeki iddianızı yükseltmeden, dünyanın en çetin rekabet koşullarına sahip bölgesinde elinizde çantayla bir etkinlikten diğerine gitmek hiçbir sonuç vermeyecektir. Türkiye’de katıldığım etkinliklerde gözlemlediğim kadarıyla, insanımız yeni kişilerle tanışırken genellikle çekingen ve korkak bir tavır sergiliyor. Yeni kişilerle kolayca tanışmak, el sıkışmak, kartvizit değiş tokuşu yapmak, kulağa sıradan bir özellik gibi gelse de Silikon Vadisi’nde çok önemli.

Cem Ener
Direktör-BÜMED Business Angels / BUBA