Model Fabrikalar, KOBİ’lere Endüstri 4.0 yolculuğunda rehberlik edecek
ÜRETİMDE verimliliğin artırılması, dijital dönüşüm sürecinin hızlandırılması politikalarına katkıda bulunmak amacıyla kurulan Uygulamalı KOBI Yetkinlik ve Dijital Dönüşüm Merkezleri (Model Fabrika), başta imalatçı KOBİ’ler olmak üzere işletmelerin “daha rekabetçi ve daha yenilikçi” olma çabalarına rehberlik ediyor. Operasyonel verimliliği arttırmak için tasarlanmış ve geliştirilmiş olan Model Fabrika yaklaşımının temelinde deneyimsel öğrenme ilkeleri yer alıyor. “Hata yapma” özgürlüğünün olduğu gerçek bir üretim ortamı sunan Model Fabrikalar, deneyimsel öğrenme tekniklerini kullanarak teori ve pratiği birleştiriyor, katılımcıların yetkinlik kazanımlannı kalıcı hale getiriyor. Üretim verimliliğini artırma hedefli yalın dönüşüm, dijital dönüşüm, ürün geliştirme vb. konularda işletmelere eğitim ve danışmanlık hizmeti sunuyor. Merkezler verdikleri bu eğitim ve danışmanlık hizmetleri ile işletmelerin mevcut zihniyet yapısını değiştirip, insan, makine/ekipman, hammadde, malzeme, zaman ve enerji kaynaklarını en verimli şekilde kullanmalarını ve rekabet güçlerini kısa zamanda artırmayı amaçlıyor. Türkiye’de şu anda Ankara, Bursa, Konya, Kayseri, İzmir, Mersin ve Gaziantep’te Model Fabrikalar faaliyet gösteriyor. Yalın Dönüşüm Projesi kapsamında halihazırda çalışmalarını sürdüren Adana Model Fabrika ve Yenilik Merkezi’nin bina inşaatının ise birkaç aya tamamlanması bekleniyor..
DİJİTAL DÖNÜŞÜME YÖNELİK BASAMAK
Model Fabrika’nın işletmelere iki alanda verimlilik artışına yönelik hizmet ürettiğine işaret eden Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, bunları dijital dönüşüme yönelik basamak taşı olan yalın üretim teknikleri ile işletmelerin Endüstri 4.0’a geçişi için danışmanlık vermek ve liderlik yapmak olarak ifade ediyor. Yorgancılar, model fabrikaların misyonunu, “Sanayi işletmelerini yalın dönüşüm ilkeleriyle tanıştırarak, gerçek üretim ortamında yetkinlik kazanmalarını sağlamak ve Endüstri 4.0 yolculuğunu başlatmak” olarak dile getiriyor. Kayseri Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı, TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Büyüksimitçi ise, model fabrikaların üstlendiği misyonu, “Başta bölgedeki imalat ve hizmet işletmeleri olmak üzere ilgili paydaşların yalın dönüşümüne ve dijitalleşmesine katkı sağlayarak Türkiye’nin endüstriyel kalkınmasına destek olmak” olarak özetliyor.
TÜM İŞ KOLLARI İÇİN GEÇERLİ
ASO 1. OSB’ de bulunan model fabrika, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, ASO, ASO 1. OSB ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliğiyle yaklaşık iki yıl proje vasfında hizmet verdi. Ekim 2019’da ASO’ya bağlı bir iktisadi işletme olarak kurumsallaşma sürecini tamamlayan projenin toplam yatırım bütçesi 5 milyon 922 bin dolar. ASO Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin özdebir’in verdiği bilgiye göre ayrıca UNDP ve Alman Kalkınma Bankası (KfW) işbirliği ile projenin “Dijital Dönüşüm” bileşeni için 712 bin dolarlık bir fon sağlandı. Bunlara ilave olarak şu anda faaliyette bulunulan Model Fabrika binası için harcanan miktar ise 1 milyon 930 bin dolar. Özdebir, model fabrikaların 2000’li yılların başından beri dünyanın farklı bölgelerinde “Dene-yimsel Yalın Üretim” eğitimleri veren ve sanayi işletmelerinin kendi “Yalın Liderlerini” yetiştiren, verimlilik kazanımı olarak büyük başarılar elde etmiş merkezler olduğunu vurguladı.
MÜKEMMELLİYET MERKEZLERİ
2013’te göreve geldiklerinde Bursa’nın Türkiye’nin Detroit’i I olarak anıldığını vurgulayan BTSO Başkanı İbrahim Burkay, dünya genelinde yaptıkları araştırmalar sonucunda Bursa için Detroit yerine Stuttgart’m yer aldığı Almanya’nın Baden Württemberg bölgesinin daha uygun bir model olacağını tespit ettiklerini kaydetti. Burkay, “Baden Württemberg’e benzer şekilde Bursa’da klasik endüstriyi dönüştürecek projeleri hızla hayata geçirmeye başladık. BUTEKOM, Mükemmeliyet Merkezleri, MESYEB, Enerji Verimliliği Merkezi’nin ardından son olarak BMFyi şehrimize kazandırdık. BMF ile yalın üretim ve dijitalleşme konusunda firmalarımıza rehberlik ediyoruz. Bizler BMF’nin sadece Türkiye’de değil dünyada örnek gösterilen bir kurum haline gelmesini hedefliyoruz” dedi.
2021 TANITIM YILI OLACAK
Gaziemir Sarnıç’taki İzmir Model Fabrika’nın resmi kuruluşu, Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) ve İzmir Ticaret Odası’nm yarı yarıya ortaklığıyla 6 Ocak 2020’de gerçekleşti. Bünyesinde bir direktör, üç tam zamanlı ve yedi yarı zamanlı eğitmen, bir teknisyen ve bir yönetici asistanı bulunduran Model Fabrika’nın bina tadilat süreci Temmuz 2020’de tamamlandı. 15 Ocak 2021’de Etkin Tıbbi Cihazlar firmasında, 20 Ocak 2021’de ise Mutlu Metal firmasında Yalın Dönüşüm çalışmalarına başlandı.
“HEDEFLERİMİZİ BÜYÜTTÜK”
Konya Model Fabrika’nın kurulması ve işler hale getirilmesi amacını taşıyan proje; Konya Ticaret Odası bünyesinde Konya Sanayi Odası ve Konya Organize Müdürlüğü ortaklığıyla yürütülüyor. Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Öztürk’ün verdiği bilgiye göre kuruluş aşamasında eğitim, makine ve teçhizat giderlerini bakanlık kontrolünde UNDP fonladı. Bin 150 metrekare kapalı alanı ile KTO Teknoloji ve Eğitim Kampüsü’nde hizmet veren Model Fabrika’da CNC torna, CNC dik işlem merkezi, metal testere, 3D ölçüm cihazı vb. gibi makine ve ekipmanlarla geleneksel ve yalın üretim tekniklerinin rahatlıkla karşılaştırılabileceği bir esneklikte “pnömatik silindir” üretimi yapılıyor. Ayrıca dijital dönüşüm unsurlarının daha fazla kullanılacağı montaj hatları ve Endüstri 4.0 uygulamalarının da 2021 içerisinde bitirilmesi hedefleniyor.
“HİÇBİR GÜN BOŞ KALMADI”
Kayseri Model Fabrika, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda Kayseri Sanayi Odası (KAYSO), Abdullah Gül Üniversitesi (AGÜ) ve Kayseri Ticaret Odası ortaklığında bir anonim şirket olarak 2020 Ocak’ta kuruldu. Kayseri Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Büyüksimitçi’nin verdiği bilgiye göre projenin, makine teçhizat, kuruluş danışmanlığı ve yazılım bileşenleri UNDP aracılığı ile Al-man Kalkınma Bankası-KfW tarafından finanse edildi. Kayseri Model Fabrika (KMF), bir üniversite kampüsü içinde faaliyet gösteren ve doğrudan bir üniversitenin iştiraki olan tek model fabrika. KMF, AGÜ Sümer Kampüsü içerisinde 450 metrekare fabrika alanı ve 300 metrekare yakın eğitim salonları ve ofislerinde faaliyet gösteriyor. 2020 Eylül’den beri KMF’nin hiçbir gün boş kalmadığını, sürekli eğitim veya danışmanlık faaliyeti içinde olduğunu vurgulayan Büyük-simitçi, “Firmalarımıza 20 farklı eğitim modülünü 2021 Nisan’a kadar hem aktaracağız hem de kendi sahalarında uygular hale getireceğiz. 2021’de toplam 25 işletmeye danışmanlık hizmeti sunmayı, yine eğitimlere devam ederek asgari 40 farklı firmaya toplam 30 bin insanxsaat eğitim vermeyi, yalın dönüşüm elçileri adlı platformumuzu aktif hale getirmeyi planlıyoruz” ifadelerini kullandı.
“KOBİ’LER DEĞİŞİMDEN KORKUYOR”
Mersin Model Fabrika, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, UNDP, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) ve Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’nin (MTOSB) iş birliğinde Organize Sanayi Bölgesi’nde kuruldu. MTSO Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Kızıltan’ın verdiği bilgiye göre inşaatı ve teknik kadroların oluşumu tamamlandı. Yakında MTSO ve MTOSB’nin kurduğu bir şirketle, bu iki kurumun ortaklığında hizmete girecek. Mersin Model Fabrika’nın Endüstri 4.0’a geçişin önemli bir adımı olacağını vurgulayan Kızıltan, “Öncelikle yalın üretim yaklaşımını firmasında uygulamak isteyen tüm üretim firmaları potansiyel kullanıcımız olacak. Yalın üretimin yanında, üretimde enerji verimliliği sağlamak, üretim maliyetlerini azaltmak, üretimde insan kaynağı verimliliğini sağlamak, üretimde dijital dönüşümü sağlamak ve danışmanlık hizmetleri Mersin Model Fabrika ve Yenilikçilik Merkezi’nin firmalarımıza kazandıracağı temel hedefler olacak. Tüm bunlar, çok büyük kuruluşlar için yapması zor şeyler değil” dedi.
22 FARKLI MODÜLLE DÖNÜŞÜM
Gaziantep Model Fabrika, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gaziantep Sanayi Odası (GSO), Gaziantep Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü ve UNDP iş birliğinde hayata geçirildi. Gaziantep Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Ünverdi’nin verdiği bilgiye göre Gaziantep Model Fabrika’da gerçek bir ürünün, üretim süreçleri üzerinden hazırlanan teorik ve uygulamalı müfredat le enerji verimliliğinden liderliğe, üreç yönetiminden değişim psiko-)jisine toplam 22 farklı modül ile ılın üretim ve Endüstri 4.0 yolunda ‘aşanması gereken dönüşüm anlatılıyor. Bunun yanında üretimin her evresi işletmelerin karar vericilerine ve liderlerine uygulatarak deneyim sağlanıyor ve kendi işletmelerinde dönüşümü başlatmaları için yol gösterici oluyor. Ürün olarak “dijital market terazisi” seçilen Gaziantep Model Fabrika’da, terazi üretiminde üç farklı üretim teknolojisi kullanılıyor.
“YENİLİK ARTIK ZORUNLULUK”
Adana’da nitelikli işgücü ihtiyacını karşılamak, yalın üretim ve dijitalleşme odağında işletmelerin rekabet gücünü arttırmak, kurumsal kapasiteyi geliştirmek ve inovas-yon odaklı üretim modellerini teşvik etmek amacıyla Sanayi Kampüsü Projesi hayata geçiriliyor. Adana Sanayi Odası (ADASO) Yönetim Kurulu Başkanı, TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Zeki Kıvanç’ın verdiği bilgiye göre Adana Metal Sanayi Sitesi’nin girişinde yer alan, Adana Büyükşehir Belediyesi’nin arsa desteği ile 12 dönümlük alanda inşa edilen Sanayi Kampüsü, 2021 Haziran’da faaliyete alınacak. Model Fabrika da bu projenin bir parçası olacak.
Yeniliğin artık bir tercih değil, bir zorunluluk haline geldiğini söyleyen Kıvanç, “Toplamda 12 firmada gerçekleştirdiğimiz yalın dönüşüm projesi kapsamında birçok fabri-kada önemli iyileştirmeler oldu. Bu verimlilik faaliyetleri sonucunda 17 milyon TL’lik kazanç sağlandı, bunun 7.5 milyon TL’si ise potansiyel kazanç olarak gerçekleşti. Bu yıl içinde binamız bittiğinde Adanalı sanayicilerimiz dünyada olup bitenleri, yenilikleri inovasyon merkezimizden izleyebilecekler.
Nurettin ÖZDEBİR / Ankara Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı
“Konseptimiz danışmanlık değil, koçluk”
Model Fabrikaları diğer danışmanlık ve eğitim hizmetlerinden ayıran özelliklerden en önemli firmaların kendi yetenekleriyle verimlilik ve süreç iyileştirme projelerini yapmalarını sağlayacak bir müfredat ve uygulama hattına sahip olması. Hata yapma serbestliğinin olduğu bu gerçek üretim ortamında verilen teorik ve pratik eğitimler ilgili konunun katılımcılara tek başına bu işi yapabilecekleri bir yetkinlik kazandırıyor. Saha çalışmalarının da dahil olduğu Öğren Dönüş programlarında da tüm iş firmalardan gelen proje liderlerine yaptırılıyor. Bu yüzden bizim konseptimizde danışmanlık değil koçluk var.
Adnan ÜNVERDİ / Gaziantep Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı
“Sanayide dönüşümü başaracağız”
Sanayimizin, Avrupa ve Asya’daki rakipleri ile hem maliyet hem de kalite noktasında avantaj sağlayarak, rekabetçi fiyatlara kavuşmasını amaçlıyoruz. İmalatçı KOBİ’lerin, yalın dönüşümü, djjital dönüşüm alanlarında eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi, KOBİ’lerin işgücünün uygulama yönlü becerilerini geliştirmek, deneysel ortamlarda daha iyi öğrenmelerini sağlamak ve yeni beceriler kazandırmak için çalışmalar yürütüyoruz. Başta bölgemizdeki ürün ve hizmet üreten şirketler olmak üzere ülkemizde bulunan tüm işletmelerin yalın ve djjital dönüşümlerine katkı sağlayarak, ülkemizin endüstriyel ve ekonomik kalkınmasına destek olmayı ve kısa sürede Türkiye’nin öncü Model Fabrikası haline gelmeyi hedefliyoruz.
Selçuk ÖZTÜRK / Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı, TOBB Başkan Yardımcısı
“KOBİ’ler ne kadar verimliyse ekonomi o kadar güçlüdür”
İşletmelerin yüzde 99’unu oluşturan KOBİ’lerimizin verimlilik ortalamaları AB üyesi ülkelere göre dört kat daha düşük. GSYİH’nin yüzde 46’sını da KOBİ’lerin oluşturduğunu düşünürsek verimliliğin ülke ekonomisine etkisini daha iyi anlayabiliriz. KOBİ’lerimiz ne kadar verimliyse ekonomimiz o kadar güçlü. Model Fabrika ile temel misyonumuzu şehrin tüm dinamikleriyle KOBİ’lerimizi güçlendirmek olarak belirledik.
Model Fabrika firma temsilcilerini uygulamalı eğitimlerle daha yetkin bireyler haline getirmeyi amaçlayan bir yetkinlik merkezi. Yalın üretim ve dijital dönüşüm araçlarını yönetici adayı, yönetici ve işverenlere yerinde uygulamalı olarak gösteren bir laboratuvar.
Model fabrikalar yaygınlaştırılıyor
Model Fabrika projesinin temelleri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP] yürütücülüğünde 2015’te atıldı. Model fabrikaların ilk uygulama örneği olarak ASO işbirliğiyle 2017’de Ankara ASO 1. OSB’de kurulma çalışmalarına başlandı ve Haziran 2018 itibarıyla Ankara Model Fabrika tamamlandı.
Bursa TSO işbirliğiyle kurulan Bursa Model Fabrika’nın açılışı Mart 2019’da yapıldı. İzmir, Mersin, Gaziantep, Konya ve Kayseri’de kurulumlar 2020’de tamamlandı. 2020’de yenilik merkezi ekibini oluşturan ve çalışmalara başlayan Adana Model Fabrika’da ise bina inşaatı kısa sürede tamamlanacak. Model Fabrika ve yenilik merkezleri organizasyonları kapsamında KOBİ’ler destekleniyor. Eğitimlere KOSGEB, üst limiti 70 bin TL olmak üzere yüzde 60 oranında destek veriyor. Kalkınma ajanslarının desteklerine dikkat çeken MTSO Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Kızıltan, KOSGEB desteği dışında, Mersin Model Fabrika’dan hizmet almak isteyen, üretim süreçlerinde bu hedeflere yönelik iyileştirmeyi amaçlayan firmaların Çukurova Kalkınma Ajansı’nın desteğinden de yararlanabileceğini söyledi.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
