İş Kurmak ve Girişimcilik İçin Akıl Hocası Nasıl Seçilir?
Start up’lar için iş bilen bir “yol gösterici” başarıya giden yolda çok kritik. Bu nedenle birçok start up’un birden fazla mentoru bulunuyor. Kimi kuluçka merkezinde kimi hızlandırma programında mentor ediniyor. Silikon Vadisi’nden mentoru olanlar da var. Ancak “en iyi” mentorlar genellikle girişimciler arasından çıkıyor. Birinci kuşak girişimciler ikinci kuşağa, onlar da kendilerinden sonra gelen start up’lara mentorluk yapıyor. Amaç ise daha çok start up’ın hayatta kalmasını sağlamak.
Start up ile mentoru arasındaki ilişki, bir nevi usta-çırak ilişkisine benziyor. Bu nedenle start up’ların başarısında “iyi bir mentor” desteği olumlu fark yaratıyor. Hatta bu nedenle birçok melek yatırım ağının ve kuluçka merkezinin özel mentorluk programı bulunuyor.
“Yemeksepeti’ni kurarken bizi ileri taşıyabilecek, vizyoner ve saygı duyabileceğimiz bir mentorumuz yoktu” diyen Yemeksepeti Kurucu Ortağı Melih Ödemiş, girişimlerini ilk kurdukları yıllarda yaşadıkları mentor sıkıntısını böyle anlatıyor. Yaptığımız araştırma da mentorun önemini gösteriyor. Son dönemde iyi bir büyüme ivmesi yakalayan pek çok start up’m hayatında birden fazla mentor bulunuyor ve bunların arasında yabancılar da dikkat çekiyor.
Türkiye’nin en başarılı ilk 100 start up’ı arasında 2’nci sırada yer alan Paraşüt un kurucu ortağı Sean Yu, Türkiye’nin yanı sıra Brezilya’dan da mentoru olduğunu söylüyor.
Yurt dışındaki en başarılı mentorlar genellikle girişimciler arasından çıkarken Türkiye’de de benzer bir trend söz konusu. Ancak Türkiye’deki start up mentorlarının bir kısmı girişimcilik ekosistemine yakın profesyonellerden oluşuyor. Ayrıca mentor olarak kötü tecrübeler yaşamış girişimcilere de ilgi fazla.
BİRDEN FAZLA MENTOR
Start up dünyasında mentor mentee ilişkisi hızla yayılıyor. Mentora en fazla ihtiyaç duyulan dönem girişimin ilk kurulduğu yıllar oluyor. Expertera Kurucu Ortağı ve CEO’su Alp Sezginsoy, “Girişimimi ilk kurduğum dönemde HesapKurdu’nun kurucusu Ömer Paksoy’dan çok şey öğrendim” diyor.
Girişim büyüdükçe sorunlar da arttığından danışmanlık alman mentorlara yeni isimler ekleniyor. Birden fazla mentordan danışmanlık alan girişimlerden biri de Yuvako. Klasik emlakçiliği dijitalleştiren start up’m kurucu ortağı Altay Tınar, “Gayrimenkul sektörünün teknik taraflarına daha hakim olmamız gerektiğine inandığımız için bu alanda deneyimi olan Demet Demirer’den mentorluk almaya başladık” diye konuşuyor.
Kendisi de start up’lara mentorluk yapan Tmar, değişim mimarı olarak belirttiği Demet Demirer ile Garanti Partners Girişimcilik Üssü Çözüm Ortağı TUGİM (Tüm Girişimci ve İş Mentorları Demeği) bünyesinde bir araya geldiklerini söyleyerek, “Gerekli durumlarda onun koordinasyonunda TUGIM veya dışarıdan başka mentorlardan destek alıyoruz. Yakında mentorluk konusunda Endeavor ile de çalışmalarımız olacak” diyor.
Kurulduğu yıldan beri her yıl 3 kat büyüyen konaklama şirketi Blueground’ın ortağı Kurtuluş Korkmaz, mentorunun aynı zamanda yatırımcıları olan Apostolos Apostolakis olduğunu söylüyor. Korkmaz, “Kendisi bizim hem yatırımcımız hem mentorumuz. Daha önce girişimci olarak başarılı 3 exit’i olan Apostolakis, bize her konuda destek sağlıyor” diye konuşuyor.
EN BÜYÜK DESTEKÇİLERİ
Kolay IK Kurucu Ortağı Gizem Sevinç, start up’larını hayata geçirirken olabildiğince çok kişiden fikir aldıklarını belirterek mentor olarak en büyük desteği Yemeksepeti’nin kurucusu Melih Ödemiş’ten aldıklarını söylüyor. Sevinç, “Kendisi şimdiye kadar hem yatırım hem girişimcilik serüvenimizde bize destek oldu” diyor. Şirketlere paylaşımlı çalışma alanı sunan Kolektif House Kurucu Ortağı Ahmet Onur, bugüne kadar Ömer Erkmen, Can ikinci, Dilek Dayınlarlı, babası Nuri Onur ve Yüce Zerey olmak üzere iş hayatındaki pek çok kişiden mentorluk aldığını açıklıyor.
Iyzico CEO’su Barbaros Özbuğutu ise en iyi mentorunun eşi olduğunu belirterek “Eşim bütün önemli kararlarda ve zor süreçlerde bana çok yardımcı olmuştur” diyor.
500 Startup’m yatırım yaptığı Sinemia’nın kurucusu Rıfat Oğuz, uzun yıllar çalıştığı Garanti Bankası ve Turkcell’de birçok mentorunun olduğunu ifade ederek, “Türkiye’de girişim ekosistemindeki öncülerden hep destek aldım” diye konuşuyor. Oğuz, sözlerine şöyle devam ediyor:
“Los Angeles yapay zeka konusunun ve film sektörünün başkenti. Burada birçok konuda önemli mentorlardan destek alıyorum. Yatırımcılarımızı da hep birer mentor olarak gördüm, yoğun desteklerini alıyorum. Aynı zamanda birer girişimci olan anne ve babamdan da her zaman mentorluk aldım ve almaya devam ediyorum.”
YATIRIMCI MENTORLAR
Start up’ların mentor olarak yararlandıkları en büyük ağlardan biri de kendi ekosistemleri ve diğer girişimciler oluyor. Internet dünyasının birinci kuşak girişimcileri arasında gösterilen Emre Kurttepeli ve Sina Afra gibi başarılı girişimciler, yeni start up’lara kurdukları ağlarla destek oluyor. Aynı zamanda start up’larm yatırımcıları da yeri geldiğinde mentorluk görevini üstleniyor.
Yatırımcıları arasında çok deneyimli girişimcilerin ve profesyonellerin olduğunu, onlarla yaptığı her konuşmanın mentorluk seansı kadar verimli geçtiğini belirten Iyzico CEO’su Barbaros Ozbuğutu, “Endeavor ağı ve kendi networkum üzerinden farklı alanlarda başarılı olmuş girişimcilere ulaşıp değişik konularda fikirlerini alıyorum” diyor.
Çalışanlara spor kulübü üyeliği sağlayan Sports&Merits’in kurucu ortağı Bülent Ozan, benzer iş fikrini daha önce hayata geçirmiş start up kurucularından, tepe yöneticilerden, pazarlama, satış ve teknoloji uzmanlarından mentorluk aldıklarını söylüyor. Ozan, kuluçka merkezi, hızlandırıcı programları gibi çeşitli organizasyonların da mentor desteği verdiklerini belirterek “Biz de ITÜ Çekirdek, KVVorks ve benzeri organizasyonlardaki mentor kadrosundan maksimum seviyede yararlanıyoruz” diyor.
PROFESYONEL Mİ GİRİŞİMCİ Mİ?
Start up’lar mentorlarım farklı kanallardan seçse de genellikle “girişimci” ve “profesyonel” ayrımı yapmıyor, sadece konunun “uzman”ı ” olmasına dikkat ediyor.
Tabii mentor olarak sadece girişimcileri tercih edenler de var… Iyzico CEO’su Barbaros Ozbuğutu, “Bazı profesyoneller kendilerini girişimci olarak hissetse de kendi girişimini hayata geçirmeyen girişimcinin ruh halini anlayamazlar. Bu sebeple teknik | olmayan konularda girişimci olmayan kişilerin nasihat’ verme hakkı yoktur” diyor. Sports&Merits’in kurucu ortağı Bülent Ozan, mentorluk için başvurdukları kişilerin, kişisel tecrübelerinin olmasını bu sürecin olmazsa olmazı olarak görüyor. Ozan, “İyi bir mentorun öncelikle daha önce ‘eşekten düşmüş’ olması gerekiyor” diyor.
“Bir mentorun girişimci olması bir zorunluluk ya da tek kriter değil” diyen Expertera CEO’su Alp Sezginsoy, uzmanlığa önem veriyor. Eğer girişimci ilk kez ve tek bir mentorla çalışacaksa mentorun şirket kurmuş bir girişimci olmasının fark yaratacağına inanıyor.
Paraşüt Kurucu Ortağı Sean Yu, en faydalı mentorların kurduğu şirketleri başarıya ulaştıran girişimciler olduğu kanısında. Yu, “işinizi ölçeklendirirken birçok zorlukla karşılaşırsınız. Zor yoldan kazanılan deneyimleri size en iyi anlatacak kişi daha önce bu yollardan geçmiş bir girişimcidir” diye konuşuyor.
TEKNİK KONULAR FARKLI
Start up’lar finans, proje yönetimi, ürün değerlendirmesi gibi teknik konularda ise konunun uzmanı mentorları tercih ediyor. Kolektif House Kurucu Ortağı Ahmet Onur, mentorun bir şirket kurmuş olmasının gerekmediğini söylüyor. Onur, “Kurumsal hayatta bulunan deli fişek bir pazarlamacıdan, atik bir avukattan da çok iyi mentor çıkabilir” diyor.
Takipçilerine sağlıklı yaşama yönelik içerikler sunan Uplifers’ın kurucusu Eda Günay, rol model aldığı girişimcilerin mentoru olduğunu belirterek, “Bazen de kurumsal mentorlar, işin belli alanlarında spesifik yaklaşımlarda bulunuyor ve ciddi bir faydası oluyor” diye konuşuyor. Mentorluğa profesyonel bir iş dalı olarak bakmadığını anlatan Günay, şirketinin kuruluşunda kendisine destek veren onca insan olduğu için kendisinin de aynı şekilde yeni girişimcilerle bir araya
gelip projeleriyle ilgili fikir ve önerilerini paylaştığını ifade ediyor. Günay, “Bana mentorluk verenlerin de genel yaklaşımı ekosisteme destek olmak. Tabii arada hisse ve danışmanlık ücreti isteyenler oldu. Bu tarz bir yaklaşımı mentorluk kategorisinde değerlendirmiyorum” diye konuşuyor.
Annedukkan.com Yönetici Ortağı Yetkin Turhal, yararlı mentorların daha önce kötü tecrübeler yaşamış kişilerden çıktığı görüşünde. Sean Yu ise mentorların girişimciye nasıl davranacağını söylemekten kaçınmaması, girişimcinin düşünce tarzına yön veren ve onu zorlayabilen tavsiyelerde bulunması gerektiğini belirtiyor.
İYİ BİR DİNLEYİCİ OLMALI
Start up’lar mentordan öncelikle deneyimini karşı tarafa aktarırken girişimcinin içinde bulunduğu şartları anlamasını, empati yapmasını, heyecan duymasını, iyi bir dinleyici olabilmesini, kendine vakit ayırmasını, önyargısız olmasını, etkili ve yönlendirici olmasını bekliyor. Kolektif House Kurucu Ortağı Ahmet Onur, iyi bir mentorun, start up’m halinden anlamasının şart olduğunu ifade ediyor. Onur, “Mentorun uzman olduğu konuda başarıya ulaşmış olması ve hangi konuda mentor olursa olsun, motive edici ve pozitif olması gerektiğine inanıyorum” diyor.
Bunun yanında mentorun danışmanlık verdiği start up’ları iyi tanıması ve samimi olması da başarıyı artıran faktörler arasında yer alıyor. Expertera Kurucu Ortağı ve CEO’su Alp Sezginsoy, “İyi bir mentor yolu gösteren değil, girişimciye iyi soruları sorandır” diye konuşuyor.
Kolay İK’nın kurucu ortağı Gizem Sevinç de mentorluk veren kişilerin iyi bir dinleyici olmasına dikkat ediyor. Sevinç, “Akıl verebilmek için öncelikle temel problemi iyi anlamak gerekiyor” diyor.
Olmadık Projelerin kurucusu Seçkin Canan, mentorun öngörülü ve bilge olması gerektiğim belirtiyor. Canan, sözlerine şöyle devam ediyor: “Mentor, formasyon eğitimi almış bir akademisyen olmak zorunda değil ancak 10 şirket kurmuş ve para kazanmış olmak da bu görevi üstlenmek için yeterli değil.”
YURT DIŞINDA NASIL?
Yurt dışında büyük şirketlerin kilit yöneticileri hem gelişmeleri yakından takip etmek hem kendilerine uygun olanlardan faydalanmak için mentor olabiliyor. Öte yandan bireysel mentorlar da bulunuyor. Bir yandan da büyük şirketlerin çoğu kendi inovasyon merkezini kuruyor, hızlandırma programlarına sponsor oluyor. Türkiye’de de 2 yıl önce TÜBİTAK desteğiyle açılmış olan Mentor Sertifikasyon Programı önemli bir atılım olarak dikkat çekiyor. TUGIM de sertifikalı mentorların kurduğu bir dernek. Kuluçka ve hızlandırma merkezlerinin de kendi mentor ağları bulunuyor. Endeavor, mentorluk ve girişimci desteği konusunda tüm dünyada öne çıktığı gibi Türkiye’de de önemli projelere imza atıyor. Yuvako Kurucu Ortağı Altay Tınar, “Bir yandan TİM, KAGİDER, IPYD gibi sivil toplu kuruluşları mentorluk programları başlatarak kendi mentor ve mentee havuzunu oluşturuyor” diyor.
EDA GUNAY UPLIFERS KURUCUSU
“AĞLAMAKLI OLSAM° MENTORUMU ARARIM”
FARKLI SEKTÖRLERDEN Mentorlarım, farklı sektörlerden ve farklı uzmanlıklara sahip kişiler. Biriyle şirketin genel vizyonu ve iş geliştirmesiyle ilgili konuşurken diğerine İK süreçlerini danışıyorum. Herkes kendi ihtiyacı doğrultusunda uzmanlardan yararlanmalı. Bir mentordan tüm süreçlere hakim olması beklenmemeli.
MENTORLARI KİMLER? ScaleX Kurucusu Dilek Dayınlarlı ilk mentorum. Aynı dönemde Hypnotics’in kurucusu Metin Levi ile tanıştık, inanılmaz bir enerji ve zekaya sahip biri, ne zaman ağlamaklı olsam onu ararım. Yatırımcılarım Ahu Serter, Nevzat Aydın, Fırat İşbecer düzenli olarak fikirlerini ve desteklerini aldığım değerli mentorlarım arasında.
RIFAT OĞUZ SİNEMİA KURUCUSU
“ONLARIN ÖĞRENDİKLERİNDEN DERS ALMÂLİYİZ”
ŞİRKETİ OLMALI MI? Her mentorun şirket kurmuş olmasına veya yönetmiş olmasına gerek yok. En yararlı mentorlar kendi konusunda uzman, başarılı kişilerden çıkıyor, şirket kurmuş olmak kesinlikle gerekli değil. Geçeceğiniz yoldan daha önce birileri geçti, onların öğrendiklerinden ders almak gerekiyor.
BİLMEDİĞİNİZ KONULARI BİLMELİ Bu nedenle mentorunuz, sizin bilmediğiniz konuları bilmeli ve size destek olmalı. Bununla birlikte sadece motivasyonunuz için yardımcı olabilecek mentorların da faydalı olduğunu düşünüyorum. Yurt dışında yapay zekadan kripto para birimlerine kadar birçok konuda mentora rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
BARBAROS OZBUĞUTU IYZİCO CEO’SU
MENTORUMU NÂSIL BULUYORUM?
FARKLI BAKIŞ AÇISI Mentor size duymak istediğinizi söyleyen değil, belki de sizin bakamadığınız açıyla bakmanızı sağlayan kişidir. Hem mentorluk alırken hem mentorluk yaparken gözlemlediğim şey, girişimcinin var olan problemin çözümünü aslında bildiğidir. Mentorluk seanslarında konuşma dağılımı yüzde 80 girişimci, yüzde 20 mentor olmalı.
NETWORK’ÜNE BAKIYOR Mentor seçerken genellikle önümde bulunan zorlu işi tanımladıktan sonra bunu benden önce yaşamış birini arıyorum. Bu arayışta ilk önce çekirdek mentor netvvork’üme bakıyorum. Bu durumda kendimi veya şirketimi her zaman yeniden anlatmam gerekmiyor ve güven bağı oluşturma süreci yaşamak zorunda kalmıyorum. Eğer network umde bu insan yoksa biraz araştırma yapıp bu problemi daha önceden yaşamış ve en iyi çözümü bulabilmiş şirket kurucusuyla tanışmak için iletişime geçiyorum.
Ayçe Tarcan Aksakal
