İnovatif İş Fikri (Sanal Kumbara)

Sanal kumbara fikriyle insanların para yerine zaman biriktirmesini sağlıyorlar. Fikrin sahipleri Meltem Şendağ ve Ayşegül Güzel ödül üstüne ödül kazandılar. Paylaşım ekonomisinin bu inovatif iş fikri Türkiye’de de giderek yaygınlaşıyor.

Sanal kumbara iş fikri

PARANIN geçmediği ve sadece zamanın paylaşıldığı bir platform düşünün. Bu platformda aldığınız bir hizmetin karşılığını para yerine kendi yeteneklerinizden birini takas ederek ödeyebilirsiniz. Bir saat İngilizce öğretirseniz karşılığında, bir saat kazanabilir ve kumbaranızda biriken saatinizle keman dersini alabilirsiniz. “Zaman Bankası” olarak bilinen ve dünyanın birçok ülkesinde uygulanan bu model Ayşegül Güzel ve Meltem Şendağ isimli iki arkadaş tarafından Türkiye’de de hayata geçirildi. Zumbara adıyla hayata geçen platformu Meltem Şendağ’a sorduk…

Sistem nasıl çalışıyor?

Zaman Bankası kavramı, para yerine zamanın kullanıldığı takas sistemi olarak adlandırılıyor. Dünyada 35’ten fazla ülkede uygulanan sistemde sunduğunuz bir saatlik hizmet karşılığında bir saat kazanıyor ve bir başkasından bir saatlik başka bir hizmet alabiliyorsunuz. Yetenekleriniz karşılığında kazandığınız saatler zaman bankanızda birikiyor ve istediğiniz şekilde harcayabiliyorsunuz.

Zumbara fikri nasıl doğdu?

Boğaziçi Üniversitesi Uluslararası Ticaret Bölümü mezunuyum. İhtiyaç Haritası Genel Koordinatörüyüm aynı zamanda Bilgi Üniversitesi’nde yarı zamanlı akademik İngilizce dersi veriyorum. Ayşegül’le üniversitede sınıf arkadaşıydık. Zumbara’dan önce Google İrlanda’da çalışıyordum. Hayatımda bazı değişiklikler yapmak istediğim için böyle bir girişim yaptık. Zaman bankası sisteminin değerlerini gördüğümüzde yapmak istediğimiz şey bu diye düşündük ve yola koyulduk.

Google gibi bir firmadan ayrılıp bu alana yönelmeniz şaşırtıcı…

Google’da her gün “işi bırakıyorum, dünyayı gezmeye gidiyorum” türünden e-mail’ler alırsınız. Google çok dinamik bir kültür. Çalışanlarını güçlendirici bir politikası var. Biz de Google’dan çok fazla ilham aldık. Ve sonuçta bu alana yöneldik.

Zumbara ne sağlıyor?

Zumbara para yerine zaman kullanarak kişilerin beceri, bilgi, yetenek, tecrübe paylaşımları yaptığı bir sistem. Bir örnekle daha iyi anlatabilirim. Siz iyi dans edebiliyorsunuz ve bu becerinizi sisteme giriyorsunuz. Ben sizden bir saatlik ders aldığım zaman size bir saat ödüyorum. Siz de o bir saat ile başka birinden gidip dil dersi alabiliyorsunuz. Zaman bankası fikri dünyada uygulanıyor. Dünyada 35 ülkede bu uygulamanın yapıldığını gördük. Amerika’da da, Afrika’da da. Japonya’da da var.

Yurtdışında bu uygulama daha çok yerel ekonomileri canlandırmak için kullanılıyor. Devlet destekli olanlar da var. İlk işe başladığımızda, “Türkiye’de olmaz”, “Çöpçatanlık sitesine döner”, “Herkes almak ister, kimse vermek istemez”, “Suistimaller olur” gibi pek çok olumsuz yorumla karşılaştık. Ancak sistemi oluşturduğumuzda herkesin vermek istediğini gördük. Herkesin bakış açısı oluşturulan sisteme göre şekilleniyor.

Sistem nasıl işliyor?

Sistem, internet sitesi aracılığıyla işliyor. Platforma üye olan kişiler profillerini oluşturuyorlar. Kişiler profillerine kendi yeteneklerini, hangi konularda diğerlerine yardım edebileceklerini vc neye ihtiyaç duyduklarım tanımlıyorlar. Kişiler platform içinde ihtiyaç duyduğu hizmeti verebilecek kişiyi bulup iletişime geçiyorlar. Sistem başlangıçta herkese 5 saat kullanım hakkı veriyor. Bu saatlerinizi kullandıktan sonra yetenek, bilgi, beceri, deneyim paylaşımı yaparak saat kazanabiliyorsunuz. 18 yaş üzerinde olan herkes sisteme katılabilir. Zumbara.com isimli web sitesi üzerinden üye olmak gerekiyor. Facebook veya e-mail hesabıyla da üye olunabiliyor. Toplam 55 binin üzerinde üyemiz var.

Güvenlik en önemli sorun olarak karşımıza çıkıyor. Bu konuda ne tür önlemler alıyorsunuz?

Güven bizim içinde en önemli konulardan bir tanesi. Şu ana kadar bir sorun yaşamadık. Sadece “Şu kişi zaman ödememi yapmadı” gibi sorunlarla karşılaştık. Güveni sağlamanın en etkili yollarından bir tanesi bazı şeyleri topluluğun inisiyatifine bırakmak. Herkesin zaman kumbarası birbirine açık. Hizmet alacağım kişinin geçmişini daha önceki hizmet yorumlarını görebiliyor.

Paranın geçmediği bir platform, nasıl para kazanıyor?

2012 senesinde bir sosyal medya ajansından yatırım aldık. Bazı çalışmalarımızı bu yatırım sayesinde yaptık. Halen Zumba-ra para kazanmıyor ve kazanmadığı için de hazı sıkıntılar yaşıyor. Sürdürülebilirlik modeli olarak öncelikle şirketlere kapalı Zumbara’lar yaratabiliriz. Mesela bir şirket için zaman bankası sistemi kurarak şirket çalışanları işle ilgili ortak bir paydada buluşarak aktif çalışmalar yapabilirler. Yetenek, bilgi, beceri paylaşımı yapabilirler. Bu verimliliği kesinlikle artıracaktır. Veya üniversitelerde bu platformu yapabiliriz. Bu projeleri hayata geçirmemiz için teknik altyapımızı geliştirmemiz gerekiyor. Para kazanma yöntemlerimiz yine paylaşım ekonomisi içerisinde olmalı. Kitlesel fonla-ma sistemleri kullanılabilir. Kullanıcılardan destek olmak istediklerine dair e-postalar alıyoruz. Paylaşım ekonomisi kavramı dünyada hızlı bir şekilde yayıldığı için önümüz açık diye düşünüyorum. Bağımsızlığımızı yitirmek istemediğimiz için sponsorluk ve reklam çalışmaları gibi projelere girmedik.

Siz hangi servisleri aldınız?

Evimde tadilata ihtiyacım vardı ve tadilat konusunda yeteneği olan birisinden hizmet aldım. Karşılığında onun kumbarasına zaman attım. İslam Tarihi ve İslam Sanatları bölümünde yüksek lisans yapıyordum. Bu dönemde insanlara camileri gezdirmeye başladım. Zumbara üzerinden İslam sanatına dair turlar düzenledim. Zumbara’ya destek vermek isteyen birisinin İstiklal Caddesi’nde satılık bir binası vardı. “Bu bina satılık ama ben Zumbara’yı çok seviyorum. Satılana kadar istediğiniz gibi kullanın” dedi. Girdik ve ‘Zaman Merkezi’ adını verdiğimiz bir yer yarattık. Bu, parayla yapabileceğimiz bir şey değildi.

Türkiye’de sizin gibi başka bir platform var mı?

Zaman bankası olarak Zumbara Türkiye’de tek.

Girişimcilere tavsiyeleriniz var mı?

Küçük küçük başlayarak yola koyulmak bence önemli. Eğer istek ve tutku devam ediyorsa bir şekilde fikir şekilleniyor.

İleride hizmetler ücretli bir sisteme döner mi?

Zumbara’nm kendi para birimini yaratması daha uygun olur diye düşünüyorum. Çünkü şu anki para birimine dönersek o bolluk ekonomisi kavramının dışına çıkmış oluruz. Belki bir ‘Zumbara coin’ gibi bir para birimi kullanabiliriz.

Bir sürü ödül kazandı

Youth Action Net Global Fellovvs adlı uluslararası yarışmada, alanında dünyada ilk 20 proje arasında seçilen Zumbara, MIT Enterprise Forum Türkiye İş Planı, Bilgi Üniversitesi Sosyal Girişimcilik, Garanti Kagider Kadın Girişimci ve ) E-Tohum yarışmalarında ödüller aldı.

Yeşîm Oksay