Ekonomik İstikrara Kalkan Olacak Destekler

Destek paketleri genişliyor

COVID-19 salgınının Türkiye ekonomisine olumsuz etkilerinin bertaraf edilmesi amacıyla önceki hafta açıklanan ekonomik istikrara kalkan olacak destekler ardı ardına hayata geçirilirken, diğer yandan yeni tedbirler de gündeme almıyor. KOBİ’lere nefes olacak üçlü koruma paketi hayata geçirildi. Küçük ve Orta Ölçekli işletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), salgın nedeniyle bugünlerde en çok ihtiyaç duyulan, dezenfektan, koruyucu elbise, koruyucu gözlük, maske, eldiven gibi sağlık ürünlerinin yerli üretimine işletme başına 6 milyon TL’ye kadar destek verecek. KOSGEB alacakları, “vade sayısı değişmeden, herhangi bir yasal faiz uygulanmadan üç ay ertelenecek. KOSGEB, proje süresi ya da girişimcilik programı kapsamında 11 Mart’a kadar yükümlülüklerini yerine getirmesi gereken işletmelere dört aya kadar ek süre verilecek. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Covid-19’la mücadele kapsamında, girişimcilerin ve bilim insanların getirecekleri projelerin bir an önce hayata geçmesini sağlayacak özel ve hızlı bir destek programı hayata geçirdi. Geçen hafta çağrıya çıkan TÜBİTAK, Covid-19’un teşhis ve tedavisinde kullanılacak ürünlere, ortam koşullarının iyileştirilmesine yönelik ekipmanlara, hastalığın önlenmesinde etkili koruyucu ürünleri geliştiren Ar-Ge projelerine, salgının doğrudan veya dolaylı sonuçlarına etki edebilecek bilişim uygulamalarına destek verecek. Çağrı için 26 Mart’ta başlayan başvuru süreci 2 Nisan’da tamamlanacak. Bu arada TÜBİTAK’a verilmesi gereken tüm proje raporlarının teslim tarihleri üç aya kadar ertelendi, çağrılara başvuru süreleri uzatıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önceki hafta açıkladığı “Ekonomik İstikrar Kalkanı” paketinde yer alan düzenlemeleri de içeren kanun teklifi geçen hafta yasalaştı. Kredi kullanamayanlar için sicil affı getiren, çekte hapis cezasını durduran düzenlemeler getiren kanunla kısa çalışma ödeneği şartları esnetildi. Başvuruların başladığı kısa çalışma ödeneğinden, kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olup, son üç yıl içinde en az 450 gün prim ödemiş olanlar yararlanabilecek. Destekten yararlanabilmek için işverenin mevcut istihdamını koruması gerekecek. Muhtasar ve KDV beyannamelerine ilişkin ödemeler altı ay ertelenirken, mücbir sebebe giren sektörler belirlendi.

KREDİ KULLANAMAYANA SİCİL AFFI

Geçen hafta yasalaşan ekonomiye ilişkin torba kanuna, TBMM Genel Kurul görüşmeleri sırasında koronavirüsle mücadele kapsamında tedbirlerin de arasında yer aldığı 15 madde eklendi. Kanuna göre anapara ve/veya taksit ödeme tarihi 24 Mart 2020’dcn önce olup da kullandığı nakdi ve gayri nakdi kredilerinin anapara, faiz ve/veya ferilerine ilişkin ödemelerini aksatan gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan kayıtları, söz konusu borçların ödenmesi geciken kısmının 31 Aralık 2020’ye kadar tamamının ödenmesi veya yeniden yapılandırılması halinde, bu kişilerle yapılan finansal işlemlerde, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar tarafından dikkate almmayacak. Kredi kuruluşları ve finansal kuruluşların mevcut kredileri yeniden yapılandırması veya yeni kredi kullandırması, bu kuruluşlara hukuki ve cezai sorumluluk doğurmayacak.

ÇEKTE HAPİSE DURDURMA

Çek Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre, 24 Mart 2020’ye kadar işlenen suçtan dolayı mahkum olanların cezalarının infazı bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla durdurulacak. Hükümlü, tahliye tarihinden itibaren en geç üç ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birini alacaklıya ödeyecek. Kalan kısmını üç aylık sürenin bitiminden itibaren ikişer ay arayla 15 eşit taksitle ödemesi durumunda mahkemece, ceza mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecek. İnfazın durdurulduğu tarihten itibaren en geç üç ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda biri ödenmediği takdirde alacaklının şikayeti üzerine mahkeme hükmün infazının devamına karar verilecek. Hükmün infazının durdurulması halinde ceza zamanaşımı işlemeyecek.

1 Mart 2020’den 30 Haziran 2020’ye kadar işleyecek işyeri kira bedelinin ödenememesi, kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi oluşturmayacak, söz konusu bu hüküm 1 Mart 2020’den itibaren uygulanacak. İşçilerin ücret kaybının ve işletmelerin işgücü kaybının en aza indirilmesi ile işletmelerin değişen şartlara ve olağanüstü durumlara uyum yeteneğinin artırılması amacıyla, telafi çalışması süresi iki aydan dört aya çıkarıldı. Cumhurbaşkanı bu süreyi iki katma kadar artırmaya yetkili olacak. Ay içerisinde 10 gün ve üzeri çalışan; kısmi süreli çalışanlar, puantaj usulü çalışanlar ve ev hizmetlerinde çalışanların eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini tamamlama zorunluluğu kaldırıldı.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ESNEDİ

İşsizlik Sigortası Kanunu’na ekleme yapılarak, 30 Haziran 2020’ye kadar geçerli olmak üzere, Covid-19 kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için, işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi hükmü, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanacak. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam edecek. Kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde, işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekecek. Başvurular, başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılacak. Bu konudaki başvuru tarihini, Cumhurbaşkanı 31 Aralık 2020’ye kadar uzatmaya yetkili olacak.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakam Zehra Zümrüt Selçuk, kısa çalışma uygulamasından yararlanmak isteyen işverenler mevcut istihdamı koruyacak kısa çalışma ödeneği başvurularının elektronik ortamda gerçekleştirildiğini açıklayarak “Koronavirü-sün ekonomimiz ve istihdam piyasaları üzerindeki olumsuz etkilerini hafifletmek için etkin bir şekilde kullanılacağına inandığımız bu imkânı hemen uygulamaya koyarak, işletmelerin ve çalışanların bu süreçte karşı karşıya kalabilecekleri belirsizlikleri ortadan kaldırmayı amaçlıyoruz” ifadelerini kullandı.

ASGARİ ÜCRET DESTEĞİ

Hazine ve Maliye Bakam’mn, kredi garanti kuramlarına nakit kaynak aktarma veya özel tertip Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) ihraç etme yetkisi. 25 milyar TL’den 50 milyar TL’ye yükseltildi. Bakan, nakit aktarımı veya ihraç edilecek özel tertip DİBS için müsteşarlık bütçesinin mevcut ya da yeni açılacak tertiplerine 50 milyar TL’ye kadar ödenek eklemeye yetkili olacak. Sosyal medya hesabından asgari ücret desteğine ilişkin de açıklama yapan Bakan Selçuk, 7 milyar TL’ye yakın asgari ücret desteği vereceklerini söyledi.

Kanunla Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici maddeyle, 2020 yılının tamamında, sektör ayrımı yapılmaksızın finansmanı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak şekilde, işverenlere, ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilerek aylık 75 TL asgari ücret desteği sağlanacak.

EN DÜŞÜK EMEKLİ AYLIĞI 1.500 TL

Yaşlılık, malullük, ölüm aylığı alan emeklilere ve hak sahiplerine dosya bazında bin TL olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarı, bin 500 TL’ye yükseltildi. Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nda yapılan bin TL’lik bayram ikramiyesi ödeme tarihi, herhangi bir nedenle öne çekilmesine karar verilmesi halinde olası mağduriyetlerin giderilmesi için, “bayramın içinde bulunduğu ayda” olacak şekilde yeniden düzenlendi. Emeklilerin bin TL’lik bayram ikramiyesi Nisan başında ödenecek.

Genel sağlık sigortasından yararlanabilmek için eksik sürelerini 30 güne tamamlamak için ay içerisinde 20 gün ve daha az çalışmaları gereken kişilerin süresi 8 güne indirildi. Ay içerisinde 20 günlük çalışma süresi 8 güne indirilen ve daha önce eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda olanlardan, ay içerisinde 9 günden 20 güne kadar çalışanların bu yükümlülüğü ortadan kaldırıldı. Bu sayede eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primleri kendilerince ödenen kısmi süreli çalışan sayısını azaltmak ve kısmi süreli çalışmayı teşvik ederek bu kapsamda istihdam edilen kişi sayısının artırılması amaçlandı. Ayrıca ev hizmetlerinde çalışan kişiler halihazırda ay içerisinde 10 günden fazla çalıştığı için bu kişilerin eksik günlerine ait genel sağlık sigortası-primi ödeme zorunlulukları kaldırıldı.

MÜCBİR SEBEP ERTELEMESİ

Nisan, Mayıs ve Haziran’da verilmesi gereken muhtasar ve KDV beyannamelerinin süresi 27 Temmuz 2020 günü sonuna kadar uzatıldı. Beyannamelere istinaden tahakkuk eden vergilerin ödeme süreleri altışar ay ötelendi. Beyannamelere istinaden tahakkuk eden vergilerin ödeme süreleri ise altışar ay uzatıldı. Ödemelerin Ekim, Kasım ve Aralık aylarının son haftası içerisinde yapılabilmesi sağlandı, içişleri Bakanlığı genelgesi sonrası, 65 yaşın üzerinde olması ya da kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkamayacak olan vergi mükellefi vatandaşların beyanname ve ödemeleri yasağın sonuna kadar ertelendi. Geçen hafta Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile mücbir sebep hali kapsamındaki sektörleri ve altında yer alan iş kolları da belirlendi. Tebliğe göre mücbir sebep hali kapsamında değerlendirilecek sektörler şöyle: Perakende ticaret ve alış veriş merkezleri, demir çelik ve metal sanayi, otomotiv, sinema ve tiyatro faaliyetleri, lojistik ve ulaşım, konaklama, yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil ve konfeksiyon faaliyetleri, etkinlik ve organizasyonu, sağlık hizmetleri.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, sektörlerin dışında, ticari, zirai kazanç sahibi veya serbest meslek erbabı olan tüm gelir vergisi mükellefi olan 1.9 milyon kişiyi de mücbir sebep hali kapsamına aldıklarını açıkladı. Bakan Albayrak, Twitter’dan yaptığı paylaşımda vatandaşlardan gelen talep doğrultusunda; 26 Mart 2020 tarihine kadar verilmesi gereken KDV beyanname verme ve ödeme sürelerinin 24 Nisan, 31 Mart’a kadar, verilmesi gereken Ba-Bs formlarının verilme süresinin de 30 Nisan gün sonuna kadar uzatıldığını vurguladı. Bakan Albayrak, belediyelerin aylık vergi payı ödemelerinde borçlarına karşılık yapılan 3 milyar TL’lik 3 aylık (Nisan-Mayıs-Haziran) kesinti yapılmayacağını belirterek, böylece tüm belediyelere ko-ronavirüs ile mücadele kapsamında önemli bir kaynak sağlanmış olacağını kaydetti.

KOBİ’LERE COVİD-19 KORUMASI

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, yeni tip koronavirüs Covid-19’a karşı KOBİ’lere kalkan olacak üçlü koruma paketini açıkladı.

KOSGEB aracılığıyla dezenfektan, koruyucu elbise, koruyucu gözlük, maske, eldiven gibi ürünlerin yerli üretimine işletme başına 6 milyon TL’yc kadar destek vereceklerini ifade eden Bakan Varank, “KOSGEB alacaklarını 30 Hazirana kadar üç ay erteliyoruz. Vade sayısı değişmeyecek. Herhangi bir yasal faiz alınmayacak. Bu karardan, daha önce KOSGEB alacaklarının ertelenmesi kararlarından yararlanan KOBl’ler de faydalanabilecek. Proje süresi yükümlülüklerini ya da girişimcilik programı yükümlülüklerini 11 Mart 2020 ve sonrasında yerine getirmesi gereken işletmelere, dört aya kadar ek zaman vereceğiz” dedi.

Bakan Varank’ın açıklamalarına göre KOSGEB’in Teknoyatırım Destek Programı kapsamında ürün listesine yeni ürünler ilave edildi. Talep artışı yaşanan dezenfektan, koruyucu elbise, koruyucu gözlük, maske ve eldiven gibi ürünleri yerli imkânlarla üreten işletmeler, KOSGEB’in Teknoyatırım Destek Programı’ndan faydalanabilecek. Salgın riskinin ortadan kalktığı resmi makamlar tarafından duyurulana kadar söz konusu program uygulanacak. Projelere 6 milyon TL’ye kadar verilecek desteğin 4 milyon 200 bin TL’si geri ödemeli olacak. Başvurular alınmaya başladı.

Yatırım teşviklerinde verilen kredi faiz desteği uygulamasına da esneklik getirildi. Yatırım teşviklerinden faydalanan firmaların, kullandıkları kredi faizinin veya kar payının bir kısmını Bakanlığın karşıladığını dile getiren Varank, “Mevcut uygulamada firmalar, bankalara yaptıkları kredi geri ödemelerinde aksama olması durumunda, faiz desteğinden yararlanamıyorlardı. Aldığımız yeni kararla, bu dönemde bankalara karşı yükümlülüğünü yerine getiremeyen firmalar için bu kuralı askıya alıyoruz. Firmalar, bu döneme ilişkin banka ödemelerini daha sonra gerçekleştirdiğinde de faiz veya kar payı desteğinden aynen faydalanabilecek.”

TUBITAK’DAN AŞI DESTEĞİ

TÜBİTAK da teslim edilmesi gereken tüm proje raporlarının teslim tarihlerini üç aya kadar erteledi. Çağrı ve etkinliklere ilişkin başvuru sürelerini uzattı. TÜBİTAK, Covid-19’a aşı ve ilaç geliştirme çalışmalarının da merkezinde yer aldı.

Aşı ve ilaç geliştirme projelerini desteklemek için Covid-19 alt platformu oluşturulduğunu anımsatan Varank, aşı ve ilaç geliştirme konusundaki temel araştırmalara TÜBİTAK’ın liderlik ettiğini hatırlatarak, 31 Ocak’ta TÜBİTAK ve üniversitelerden bilim insanlarıyla aşı geliştirme koordinasyon toplantılarına başladıklarına dikkati çekti.

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’ne (MAM) bağlı Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Enstitüsü’nün koordinasyonunda, aşı ve ilaç geliştirme projelerini desteklemek için Covid-19 alt platformunu oluşturduklarını anlatan Varank, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Türkiye’de devam eden projelerden spesifik olarak bu virüse karşı dönüştürülebilecek olanları ya da yenilikçi anlayışla çok hızlı şekilde netice alabileceğimiz projeleri belirledik. Destek süreçlerini başlattık. Yeni öneri getiren tüm araştırmacılarımızı sürece kolaylıkla dahil edebileceğiz. Bürokratik süreçleri neredeyse tamamen ortadan kaldırdık. TÜBİTAK MAM, Ege, Acıbadem, Ankara, Selçuk, Bilkent, Boğaziçi, Medipol ve İstanbul Üniversiteleri ile Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir Biyotıp vc Genom Merkezi’nden bilim insanlarımız, Covid-19 platformu koordinasyonunda aşı ve ilaç geliştirmek için yoğun şekilde çalışıyor. Tüm bu projelerin klinik çalışmalarını Sağlık Bakanlığı’mıza bağlı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı destekleyecek.”

ÖZEL VE HIZLI ÇAĞRI

TÜBİTAK, Covid-19’la mücadele kapsamında; girişimcilerin ve bilim insanların getirecekleri projelerin bir an önce hayata geçmesini sağlayacak özel ve hızlı bir destek programı hayata geçirdi. Çağrı için 26 Mart’ta başlayan başvuru sürcci 2 Nisan’da tamamlanacak. Bu çağrılar, maksimum bir hafta içinde değerlendirilecek vc sonuçlandırılacak. Bu çerçevede; Covid-19’un teşhis ve tedavisinde kullanılacak ürünlere, ortam koşullarının iyileştirilmesine yönelik ekipmanlara, hastalığın önlenmesinde etkili koruyucu ürünleri geliştiren Ar-Ge projelerine, salgının doğrudan veya dolaylı sonuçlarına etki edebilecek bilişim uygulamaları-najıızlıca destek verilecek. Bu alanlarda çalışanlar, jr TÜBİTAK’ın bu yeni programına başvurabilecek.

Program kapsamında KOBİ ölçeğindeki işletmele-. rin en az ikisi ortaklı başvuru olmak kaydıyla ilk beş projesinin desteklenmesi kısıtı bu çağrıda uygulanmayacak. Bu çağrı kapsamında desteklenecek projelerin süresi en fazla dokuz ay olabilecek. Süre uzatımı talepleri kabul edilmeyecek.

Şu bilgilendirmeyi de yapalım. TÜBİTAK destekleriy- le özel sektörün sağlık teknolojileri kapsamında bugüne kadar birçok yenilikçi ürün geliştirdi ve uygulamaya geçirdi. Bu ürünler tıbbi tanı kitlerinden, biyoteknolojik ilaçlara, yoğun bakım cihaz ve malzemelerinden dezenfektanlara bugün karşılaşılan büyük sağlık sorunlarına çözüm oluşturabilecek ürünler. Geliştirilen ürünler arasında “Yoğun Bakım Ünitesi Ventilatör Cihazı”, “Yoğun Bakım Vital Bulguları Takip ve Erken Uyarı Cihazı”, “Yoğun Bakım Entegre Klinik Bilgi Sistemi”, “Moleküler Yönteme Dayalı Sepsis Tanı Kiti paneli”, “Çoklu Dirençli Bakterilere Karşı Tanı Kiti”, “H2o2-03 Mikrovvave Plasma Sterilizasyon Cihazı” gibi ürünler yer alıyor.

İHRACATA ÖN İZİN ŞARTI

Koronavirüse yönelik alman tedbirler kapsamında.Ticaret Bakanlığı sağlık hizmet sunucularının ihtiyacı olan solunum cihazlarının iç talebi karşılamaya yetecek şekilde yönlendirilmesini teminen yeni bir tebliğ düzenlemesi yaptı. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Twitter’dan yaptığı paylaşımda Sağlık Bakanlığı ile yapılan görüşmeler neticesinde, ventilatör, ecmo, ventilasyon sarfları, entübasyon tüpleri, yoğun bakım monitörleri gibi ürünlerin ihracatında Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’ndan ön izin alınması şartı getirildiğini vurguladı. Pekcan, “Sağlık hizmetlerinde herhangi bir aksamanın ortaya çıkmaması ve mevcut kapasitenin etkin kullanılmasını teminen söz konusu tıbbi cihazların üretiminin ihtiyacı karşılamaya yetecek şekilde yönlendirilmesini amaçlayan düzenleme, Tebliğin yürürlüğe girdiği tarih ve sonrasında yapılacak söz konusu ürünlerin ihracatını kapsayacak.”

Koronavirüs salgını sonrasında talep artışı yaşanan tek kullanımlık tıbbi maske ilave gümrük vergisinden muaf tutulurken, solunum cihazları ilave gümrük vergisi uygulamasından çıkartıldı. Kolonya ve dezenfektan üretiminde kullanılmak üzere ithal edilen dökme etil alkoldeki gümrük vergisi kaldırıldı. Ticaret Bakanı Pekcan, Twitter’da yaptığı paylaşımda tek kullanımlık tıbbi maskelerde yüzde 20 olarak uygulanan ilave gümrük vergisi ile ventilatör, oksijen konsantratörü gibi solunum cihazları için yüzde 13 oranında uygulanan ilave gümrük vergisini kaldırdıklarını vurguladı. Pekcan, kolonya ve dezenfektan üretiminde hammadde olarak kullanılan dökme etil alkol ithalatında hali hazırda yüzde 10 olarak uygulanan gümrük vergisini kolonya ve dezenfektan üreten sanayiciler için sıfırladıklarını belirtti.

YOLCULARA YENİ HAKLAR

Covid-19 salgını dolayısıyla yaşanan uçuş iptallerinden kaynaklı şirket yükümlülükleri ve yolcu haklarında yeni düzenlemeler yapıldı. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’niin Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmeliğine göre, salgından dolayı 5 Şubat’tan itibaren iptal edilen uçuşlar sebebiyle uçuşu icra eden veya etme taahhüdünde bulunan havayolu şirketi, tazminat hakkı, geri ödeme veya güzergah değişikliği hakkı ve hizmet hakkı kapsamındaki yükümlülüklerden, uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ay bitimine kadar muaf olacak. Mağduriyet yaşayan yolcular kamuoyuna resmi olarak salgının sona erdiğinin duyurulmasının üzerinden iki ay geçtikten sonra şirketlerden hak talebinde bulunabilecek. Düzenleme kapsamında yolculara da yeni haklar getirildi. Buna göre salgın nedeniyle uçuşu iptal edilen yolcunun, havayolu şirketinin boş koltuk durumuna bağlı olarak istediği bir tarih için bilette değişiklik yapma veya bileti açığa alma hakkı bulunacak. Yolcu, açığa alınıp kullanılmayan biletin iadesini, uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ayın ardından hava taşıma işletmesinden alabilecek.

BAŞVURU SÜRELERİ UZATILDI

Tarım ve Orman Bakanlığı bazı bitkisel üretim desteklerine yönelik son başvuru tarihlerinde ıızatmaya gidildi. Buna göre, hububat bak-lagil ile dane mısır fark ödemesi desteklerine yönelik son başvuru tarihi 29 Mayıs, yağlı tohumlu bitkiler ile dane zeytine yönelik fark ödemesi destekleri için ise 30 Nisan olarak belirlendi. İyi tarım uygulamaları ve organik tarım desteklemelerine yönelik son başvuru tarihi de 30 Nisan oldu.

Tebliğ, 1 Ocak 2019 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, söz konusu kararın, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle kamu sağlığının korunması için alınan tedbirler nedeniyle üreticilerin fark ödemesi desteğine başvuramaması ve neticesinde mağdur olmaması amacıyla alındığını duyurmuştu.

Bu arada geçen hafta Bakan Berat Albayrak, TÜRKŞEKER’in Haziran sonunda yaklaşık 40 bin çiftçiye ödemesi gereken avans bedelleri ve Ramazan ile Kurban bayramları öncesi ödemesi gereken küspe istihkak bedelleri olan 250 milyon TL’nin 3 Nisan’da pancar çiftçisinin hesaplarında olacağını açıkladı.

“DÜNYAYA ÖRNEK OLDUK”

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, geçen hafta temassız ticarete ilişkin açıklamalarda bulundu. Alınan tedbirler kapsamında “te-massız dış ticareti” hayata geçirdiklerini belirten Pekcan, bu çalışmayla bütün dünyaya örnek olacak ciddi başarılar elde ettiklerini vurguladı. “İş dünyamızın da bu güzergahları ve imkanları kullanarak ticarete devam etmelerini istiyorum” diyen Pekcan, şunları kaydetti:

“Zaman zaman ‘Gürbulak, Esendere, Kapıköy ne zaman açılacak?’ gibi sorular ve talepler geliyor. 1 Mart itibarıyla Irak ile olan yolcu giriş çıkışını kapattık. Ben o gün Ticaret kapanmayacak.’ dedim. ‘Nasıl yaparız?’ dediler, ‘Bir çaresini buluruz.’ dedik. Burada, şoför, dorse ve konteyner değiştirme ile bütün güvenlik ve sağlık tedbirlerini alarak ticareti başarıyla gerçekleştiriyoruz. Önce 200-500 tır idi, bin 140 tıra kadar çıktık ama ihracatımız yüzde 50 azalmış durumda. İnşallah bunu daha da artırarak devam edeceğiz. İran’a açılan hudut kapıları 23 Şubat’ta kapatıldı, arada bir tampon bölge olmadığı için çözüm arayışına girdik. Öncelikle Gürcistan, Azerbaycan ile iletişimlerimizi kurduk. Türkgözü, Çıldır-Aktaş ve Sarp gümrük kapılarımızın kapasitelerini artırarak buraları 24 saat çalışır hale getirdik. Muhataplarımızla İran üzerinden Orta Asya’ya giden 36 bin tın bu güzergahtan geçebilir hale getirdik. İran’a yılda 130 bin tır giriyordu. İran’a ihracatımız yüzde 80 azaldı. Toplam dış ticaret açısından bakıldığında ihracatta bir azalma olacak, en az olması yönünde çalışıyoruz.”

SAĞLIK ÇALIŞANINA ÜÇ AYLIK EK ÖDEME

Sağlık personeline 1 Mart 2020’den geçerli olmak üzere üç aylık ek ödeme yapılmasına ilişkin yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik değişikliğinde, 1 Mart 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere üç ay süreyle yer ve personel yönünden kapsamı ve oranı ilgili Bakan tarafından belirlenmek kaydıyla, yönetmelikle belirlenen esaslara tabi olmaksızın personele ek ödeme yapılabilecek. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Twitter’dan yaptığı paylaşımda, “Sağlık Bakanlığı’nın talebini hızla karşıladıklarını söyledi. Performans ödemelerini tüm sağlık çalışanları için üç ay üst tavandan yapacaklarını belirten Albayrak, “Bunun için 4.5 milyar TL ek kaynak sağlıyoruz. 32 bin yeni personel alimim da onayladık. Sağlık çalışanlarımıza müteşekkiriz, onlar için ne yapsak az” ifadelerini kullandı.

Kamuya 32 bin personel alınacak

Sağlık Bakanlığı, Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) puanına göre Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi [ÖSYM] tarafından yapılacak merkezi yerleştirmeyle 18 bin sözleşmeli sağlık personeli alacak. Adaylar tercihlerini 26 Mart-1 Nisan’da ÖSYM’nin internet sitesi üzerinden T.C. Kimlik Numarası ve şifresini girerek yapabilecek. Atama yapılacak 18 bin kadrodan 11 bini hemşire, bin 600’ü ebe ve 4 bin 687’si sağlık teknisyeni/ sağlık teknikerinden oluşacak.

Sağlık Bakanlığı temizlik hizmetleri, koruma ve güvenlik hizmetleri ve klinik destek elemanı ile aşçı kadroları için 14 bin sürekli işçi alımı yapacak. 10 bin 998 temizlik görevlisi, 2 bin güvenlik görevlisi [silahsız], bin klinik destek elemanı ve 2 aşçı kadrolara ilişkin başvurular 26-30 Mart tarihleri arasında Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) “esube.iskur.gov.tr” adresi üzerinden gerçekleştirecek. İhtiyaç duyulan hizmet türleri ve mesleklere göre alımlar il düzeyinde karşılanacak. Başvurularda, kişilerin Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nde kayıtlı olan adresleri dikkate alınacak.

Borlu dezenfektan

Covid-19 salgını nedeniyle el dezenfektanlarına talebin hızla arttığı dönemde Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN) “el dezenfektanları” üretiminde Ar-Ge sürecini tamamladı. Çalışmaların olumlu sonuç vermesiyle Eti Maden borlu dezenfektanın seri üretimine başlayacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in verdiği bilgiye göre BOREN’in Ar-Ge laboratuvarında geliştirilen, yerli bor katkılı el dezenfektanı etil alkol, gliserol, bor, aloe vera, lavanta, çay ağacı yağı ve su karışımını içeriyor. Antibakteriyel ve antifungal özelliklerdeki çözeltiyle geliştirilen borlu el dezenfektanı cildin tahriş olmasını önlüyor.

BOREN’in sağlık alanında yürüttüğü Ar-Ge çalışmaları bununla sınırlı değil. Geliştirilen borlu yara iyileştirici sünger halihazırda kullanılan gümüş nitratlı süngere göre yaraların kapanmasında 10 kat daha olumlu sonuçlar veriyor. Antibakteriyel ve antifungal özelliğe sahip borlu yara iyileştirici sünger, özellikle ameliyat sonrası şeker hastalarının yaralarının kapanmasında hızlı ve etkili sonuçlar verdi.

Ali KOPUZ / TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı, İstanbul Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı
“Stok yapmaya ihtiyaç yok”

Salgın tüm sektörleri olumsuz etkiliyor. Alınan tedbirler tüm sektörleri kapsamalı. Bu konudaki taleplerimizde ısrarcıyız. Bu dönemde gıda sektörü biraz hareketli. Geleceği öngörmede yaşanan sıkıntı nedeniyle, insanlar stok yapıyor. Gıda konusunda tedirginliğe, stok yapmaya ihtiyaç yok. Tarımsal üretim ayağında bir aksama yok. Örneğin et fiyatlarında gözlenen artış, vatandaşın yaşadığı tedirginlikle stok yapmasından kaynaklanıyor. Şu anda Et ve Süt Kurumu’nun elinde 54 bin ton şoklu et var. Borsa olarak her yıl yaptığımız Ramazan yardımlarını, şimdiden salgın nedeniyle evden çıkamayan, işinden olmuş, geliri az olan ailelere ulaştıracağız. Marketlerle anlaşma yapıyoruz. 200 TL’lik tek kart vereceğiz. Geçtiğimiz yıllara göre vereceğimiz yardımı bu yıl üç kat artırıyoruz. 20 bin kişiye ulaştıracağız.

Selçuk ÖZTÜRK / TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı, Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı
“Kriz masası oluşturduk”

Hiçbirimiz salgının bu kadar yayılacağını öngörememiştik. Üyelerimizden gelen talep ve sıkıntıları Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’a ve bakanlarımıza iletiyoruz. Her geçen gün farklı problemler çıkıyor. Hükümetimiz ardı ardına paketler açıkladı, açıklamaya devam ediyor. Tahmin ediyorum ki, bundan sonra her iki üç günde bir ekonomik anlamda yeni tedbirler alınacak. Alınan her tedbir ‘nefes’ olacak. Burada aslolan işyerlerini ve çalışanlarımızı korumak. Teşviklerin temelinde bu ikisi yatıyor. Biz de oda olarak kriz masası oluşturduk. Üyelerimizden gelen talepleri topluyor ve iletiyoruz.

Müjdat KEÇECİ / Denizli Sanayi Odası Başkanı
“Öncelikle sağlık desteklenmeli”

Ekonomik hayatı ayakta tutan, ayakta tutmak için tasarrufu destekleyen tedbirleri saygıyla karşılıyorum. Bugünlerde üretimin desteklenmesi gereken alanların başında sağlık sektörü geliyor. Salgın nedeniyle acil ihtiyaç duyulan cihazların, dezenfektan, koruyucu elbise, koruyucu gözlük, maske, eldiven gibi ürünlerin yerli üretimin desteklenmesi bu noktada büyük önem taşıyor. Sağlık çalışanlarımızın ve vatandaşın ihtiyacı karşılanmalı. Bu konuda müteşebbisleri yüreklendirmek, cesaretlendirmek gerekiyor. Her türlü tedbir alınmalı.

Nezih KULEYİN / Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşlet. Serbest Meslek Mensupları ve Yön. Vakfı [TOSYÖV] Başkanı
“Destek mekanizmasına ihtiyaç var”

Lokantalar, oteller kapanıyor. İşyerleri çalışanlarını çıkarıyor. Asıl konuşulması gereken bu. Bu ayki muhtasar ve SGK ödemeleri ertelenmedi. Şirketler ödemelerini yapmak zorunda. Piyasayı ayakta tutma yöntemi geliştirilmesi, şirketlerin ödeme gücü içinde tutulması gerekiyor. Kredi sistemleri de buna göre kurgulanmalı. Kredi Garanti Fonu destekleri de bu noktada işe yarayabilir. İşletmelerin sürdürülebilirliğini sağlayacak destek mekanizması sağlanmalı. Geçmişten gelen borçların ödenebilmesi için kredi mekanizması sağlanmalı. Gerekirse bu ödemeler bankalar tarafından doğrudan KOBİ’lerin muhataplarına da yapılabilir. 0 zaman piyasayı çalıştırmış olabiliriz.

İhsan ŞAHİN /Sağlık Yatırımcıları Derneği Başkanı
“Alım desteği kurgulanmalı”

Alman tedbirleri, KOBİ’ler ve üreten reel sektör adına olumlu ve doğru adımlar olarak görüyorum. Teşvikler ulaşılabilir olmalı. İlgili kurumlara gittiğimizde bürokratik engeller nedeniyle, ‘kapı duvar olmamalı’. En büyük korkumuz, destek mekanizmalarına ulaşmaya çalışırken bürokratik engellere takılmak. KOSGEB’in ve desteklerle ilgili diğer kurumların bürokratik yoğunluğuna yönelik tedbir alınmalı. Sektörel anlamda verilecek en anlamlı destek, alım desteğidir. Alım desteği doğru kurgulanırsa, üretici ürettiği malın elinde kalmayacağını bilir, imkanlarını seferber eder. Yatırım ve üretim yapar. Kriz döneminde verilen destekler maksimize olur.

Prof. Dr. Ersarı ÖZ / Pamukkale Üniversitesi Maliye Bölümü Başkanı
“Herkes fedakarlıkta bulunmalı”

Kısa çalışma ödeneği şartlarının kolaylaştırılması, istihdamın muhafazası ve işverenlerin de rahatlatılması açısından pozitif. Kısa çalışma ödeneği üzerinden damga vergisi kesintisi yapılmamalı. Bazı firmalar, çalışanlarını izne çıkarıyor. Ücretsiz izne çıkaranlar için de kısa çalışma ödeneği devreye girecek. İşsizlik Sigortası Fonu’nda biriken paradan işsiz kalanlara destek söz konusu olabilir. Mücbir sebep olarak ifade edebileceğimiz bu dönemde çalışan işçilerden işsizlik sigortası kesintisi yapılmayabilir. KOBİ’lere ve diğer sektör temsilcilerine yönelik atılan parasal adımlar, emeklileri rahatlatıcı artışlar da önemli etkiler doğuracaktır fakat likiditeyi besleyici düzenlemeler sonrası, sağlanan parasal desteklerin dövize çevrilmesini önleyici adımlar da atılmalı. Herkes fedakarlıkta bulunmalı. Bu süreçte en çok etkilenecek olan KOBİ’ler ve üreten reel sektör.

Bu kesimin desteklenmesini ayrıca önemsiyorum. Örneğin işçilerden 2020 sonuna kadar gelir vergisi kesintisi artan oranlı tarifeden değil, yeni bir düzenleme ile yapılabilir. KOBİ’ler ve reel sektörden hem gelir hem kurumlar vergisi anlamında geçici vergi beyanları ve ödemeleri 2020 yılı için yarı oranda alınmalı. Bu süreçte en rahat kesim olarak nitelendirebileceğimiz çalışma grubu şahsımın da dahil olduğu kamu çalışanları ve bütçe üzerindeki en büyük yük de malumunuz personel ödemeleri. Bize de fedakarlık düşüyor. 2020 yılına mahsus temmuz maaş artışlarının yarısı tahakkuk ettirilmemeli.

Döviz cinsinden BES imkanı

Ekonomiye ilişkin düzenlemeler içeren yeni düzenlemeyle hayata geçecek önemli düzenlemelerden bazıları şöyle:

• Türkiye’de ikamet etmeyen vatandaşlar, döviz cinsinden Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) dahil olabilecek
• Aylık bağlanan maluller ve harp malullerinden çalışmaya devam edenlere, en az 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödenme şartıyla yaşlılık aylığı da bağlanabilecek.
• Afet bölgelerinde elektrik, doğal gaz tüketim bedelleri 1 yıla kadar ertelenebilecek.
• Yivsiz tüfek, spor ve nişan tüfek, tabancalarının reklamı, tanıtımı yapılamayacak
• İşverenlere, bu yıl sektör ayırımı yapılmaksızın ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilerek aylık 75 TL asgari ücret desteği sağlanacak.
• Yasa dışı bahis ve şans oyunları, katalog suçlar kapsamına alındı.
• Yurt dışında süresiz ikamet iznine sahip Türk vatandaşları da çalışma şartı aranmadan dövizle askerlik uygulamasından yararlanabilecek.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü taşınmazlarında kira borcu olanlara 3 ay süre tanınıyor.
• Tüketiciler, elektrik ihtiyaçlarını yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılayabilecek. Farklı tarifeler belirlenebilecek.
• BTK, arama, kurtarma ve müdahale kapsamında arama zamanıyla sınırlı olmak üzere, acil çağrı merkezleri veya ilgili valiliğin ihtiyaç duyduğu telefon abone ve konum bilgilerini paylaşacak.
• Esnaf Ahilik Sandığı uygulaması, 1 Ocak 2021’den sonra başlatılacak.
• Kamu arazileri üzerinde yer alan turizm tesislerinin borçları 6 ay süreyle ertelendi.

Hak kayıplan önlenecek

Kanunla, yeni tip koronavirüsün Türkiye’de görülmesi sebebiyle yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla düzenlemelere gidildi. Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikayet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dahil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler 30 Nisan 2020’ye kadar durduruldu. Durma süresince duruşmaların ve müzakerelerin ertelenmesi de dahil alınması gereken diğer tüm tedbirler ile buna ilişkin usul ve esasları Yargıtay ve Danıştay bakımından ilgili başkanlar kurulu, ilk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemeleri bakımından Hakimler ve Savcılar Kurulu, adalet hizmetleri bakımından Adalet Bakanlığı belirleyecek.

Hülya Genç Sertkaya