ABD’de Yatırım Yapana Teşvik Var

ABD, Türk şirketlerinin ikinci vatanı olma yolunda ilerliyor. ABD’nin değişik eyaletlerinde yatırıma soyunan Türk şirketlerinin sayısı hızla artıyor. Bu yılın başından beri değişik sektörlerdeki 10 şirket ABD’de yatırım kararı aldı. ABD ile ekonomik ilişkilerin daha da gelişmesi üzerine bu ülkede iki Türk ticaret merkezi ve beş yeni iş konseyinin kurulması için de çalışmalara başlandı.

ABD’de yatırıma soyunan Türk şirketlerinin sayısı hızla artıyor. Yakın geçmişe kadar ağırlıklı olarak Türkiye’nin büyük holdinglerinin yatırımcı kimliği ile bulunduğu ABD’de kısa zamanda çok sayıda orta ölçekli holding ve şirket de boy göstermeye başladı. Yaptığımız araştırmaya göre, yalnızca bu yılın başından beri ABD’de yatırım kararı alan ve birkaç yıl içinde projelerini gerçekleştirecek olan 10 Türk şirketi bulunuyor.

Özel sektörün yatırım iştahı, ABD pazarına dönük kamu idaresinin de proje geliştirmesine yol açtı. Yakın zamanda ABD’nin Doğu ve Batı yakasında iki Türk ticaret merkezi kurulacak. Ayrıca beş gözde eyalette beş ayrı iş konseyi faaliyete geçecek.

2016 sonrasında ABD’de yatırım yapmayı planlayan Türk şirketlerini mercek altına alan bir çalışma yaptık. ABD’deki yatırım fırsatlarını ve eyalet teşviklerini masaya yatırdık. Buna göre Sarkuysan ve Temsa gibi 10 önemli Türk şirketi ABD pazarında üretim için gün sayıyor. Avva ve Koleksiyon gibi perakendeciler de farklı eyaletlerde mağazalaşmak için atakta.

ABD pazarını en iyi bilen Türk şirketlerin başında gelen Sarkuysan Holding, bu yıl 35 yıldır ürün sattığı ülkedeki ikinci fabrikasını açmaya hazırlanıyor. ABD’deki ilk tesisini 2009’da Atlanta’da açan Sarkuysan, ikinci fabrikasını New York’ta kurmayı planlıyor. Bu fabrika bakır kablo üretimi ve dağıtımı yapacak.

Merinos ve Dinarsu markalarının sahibi Erdemoğlu Holding de, Rusya’daki yatırımının ardından şimdi de ABD’de üretim yapmak için kollan sıvadı. Kuzey Karolina eyaletinde duvardan duvara halı üretimi yapacak bir fabrika için arazi arayışında olan şirket, 2016 bitmeden ilk kazmayı vurmayı hedefliyor.

İKİ ABD YOLCUSU

Antepli tekstil firması Mogul, Güney Karolina’da 17,6 milyon dolara fabrika kuracak. ABD’de yaklaşık 30 bin metrekarelik bir tesisi satın alan Mogul, 20l6’nın ikinci çeyreğinde üretime başlayacak.

Türkiye’nin en eski ofset baskı firmalarından İzmirli Korsini-SAF da ABD’de fabrika kurmaya hazırlanıyor. İlk olarak 20 milyon dolara mal olacak tesis, ABD’nin doğu kesiminde yer alan Tennessee eyaletindeki Memphis kentinde yer alacak. Tüketim malzemeleri üzerine etiketleme yapacak olan tesis, Türk şirketin yanı sıra Kanadalı CCL Industries LLC adlı firmayla ortak yapılacak. Korsini’nin ABD’deki üretiminin 2017’den önce başlaması planlanıyor.

TÜRK ŞİRKETLERİN İLGİSİ

Öte yandan Türkiye-ABD İş Konseyi (TAİK) Yürütme Kurulu üyesi olan yaklaşık 30 büyük şirket, ABD’deki en önemli Türk yatınmlannı yapmış durumda. Eczacıbaşı-Monrol, nükleer tıpta kullanılan radyasyon ölçüm ve korunma ekipmanlan alanında dünyanın en tanınmış markası Capintec’in sahibi konumunda. Borusan Holding, Teksas Eyaleti’nin Houston şehrine bağlı Baytown’da 250 kişiye istihdam sağlayan kaya gazı sondaj borusu üretim tesisi kurdu.

E A Havacılık, merkezi Albuquerque, New Mexico’da bulunan Edipse Aerospace Inc.’in kurucu ortağı olarak havacılık sektörüne girdi ve ABD’de ağır sanayi yatınmı yapan ilk Türk şirketi olma unvanını kazandı. Bunların yanı sıra Ülker, Sabancı Holding, Sarar, Mavi, Oyak, Er-Bakır gibi Türk firmalarının da ABD’de büyük yatırım-lan bulunuyor.

Bir yandan ABD’deki doğrudan Türk yatırımları artarken, bir yandan da gerileyen Türkiye ihracatı içindeki ABD payı artış eğiliminde. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Genel Sekreteri H. Bader Arslan’ın verdiği bilgiye göre, ABD’ye ihracatı 2015 yılında 6,4 milyar dolar oldu. Birçok ülkeye ihracatta önemli kayıplar yaşansa da ABD’ye ihracatta binde 8 ile az da olsa artış yaşandı. Böylelikle 2014’te Türkiye’nin en önemli altıncı ihracat pazarı olan ABD, 2015’te beşinci sıraya yükseldi. TİM Genel Sekreteri Arslan, Türkiye’nin ABD ithalatından aldığı payın 2015 yılında binde 2,8 seviyesine ulaşarak rekor kırmasına karşın, hala istenen düzeyin çok altında olduğuna vurgu yapıyor.

BEŞ EYALETE İŞ KONSEYİ

DEİK Türk-Amerikan İş Konseyleri Bölge Koordinatörü Merih Kepez Örnek, ABD pazarının uzun yıllar Türk ihracatçısının ve yatırımcısının ilgi alanına girmediğini anlatıyor. Örnek, bu konuda şunları söylüyor: “Son dönemde ABD ekonomisinin gelişmekte olan pazarlardan daha iyi seyretmesi nedeniyle dünya tekrar ABD’ye gözünü dikti. Günümüze kadar Avrupa odaklı üretim yapan ihracatçılarımız için, bilhassa AB bölgesindeki ekonomik kriz ve çevremizdeki siyaseten istikrarsız ortamdan ötürü, dünyanın en büyük tüketicisi ABD en önemli hedef pazar haline geldi.”

ABD genelinde toplamda 1.920 adet teşvik programı mevcut. Her bir eyaletin özel teşvik programlan bulunuyor. Merih Kepez Örnek, TAİK çatısı altında yakın zaman içerisinde Kaliforniya, Teksas, Illinois, Florida ve New York’ta oluşturulan komitelerin “Iş Konseyi” statüsüne yükseltileceği bilgisini veriyor. Aynı zamanda Ekonomi Bakanlığı ve TİM’in girişimi ile de yakın zamanda ABD’nin doğu ve batı yakasına iki Türk Ticaret Merkezi kurulması planlanıyor.

Merih Kepez Örnek, ABD’de gerçekleştirilen iş faaliyetlerinde sektö-rel çeşitliliğin üst düzeyde olduğuna dikkat çekiyor.

“15 YILLIK PLAN YAPILMALI”

ABD’de yatırım yapmak isteyen Türk şirketlere danışmanlık hizmeti veren Nova Group CEO’su Müjdat Güler, bu ülkenin son yıllarda serbest pazar ekonomisinden yerli üreticiyi destekleyen yeni bir ekonomik modele doğru dönüştüğüne dikkat çekiyor. ABD federal hükümetinin her yıl verdiği yatırım teşviklerinin toplam tutarının 80 milyar doları aştığını dile getiren Müjdat Güler, “Devletin ABD pazarını özel olarak ele alan 15 yıllık projeksiyona sahip bir plan yapması gerekiyor. Her eyaletin iş geliştirme merkezi ve ekonomik kalkınma ajansı var. Bu merkezler ziyaret edilerek bilgi alınabilir. Yeterli yatırım kapasitesine sahip ve yeni iş imkanı yaratacak yatırımcılar, eyaletlerin ve yerel yöneticilerin karşısına iş planları ve referansları ile çıkarlarsa büyük teşvik olanakları sağlayabilir” diyor.

HANGİ EYALET NE TEŞVİK VERİYOR?

KALİFORNİYA: 120 milyar doları aşan doğrudan yabancı yatırım stoğu ile ABD’nin en fazla yabancı yatırım çeken eyaleti. Eyalet sınırında 17 adet genel amaçlı dış ticaret bölgesi var. Ayrıca sanayi bölgelerinde bulunan firmalara özel 250 kadar da alt bölge mevcut.

TEKSAS: 33 kadar teşvik programı var ve bunların yarısı hibe programları. Bu hibe programları altyapı, iş geliştirme, AR-GE, finans ve girişimcilik alanlarını kapsıyor. Meksika sınırındaki altyapı projeleri için 500 bin dolara kadar hibe programları var.

FLORIDA: 50’ye yakın teşvik programı mevcut. Buradaki programlar daha çok hibe, vergi kredisi ya da vergi muafiyeti şeklinde, girişimcilik, enerji, makine ve ekipmaları, altyapı alanlarında sağlanıyor.

ILLINOIS: Diğer eyaletlere nazaran daha az teşvik programı uygulanıyor. İllinois’de toplam 29 teşvik programı bulunurken bunların 11 tanesi kredi şeklinde. Bu kredi teşvikleri de tarım, kırsal alanda kalkındırma, katı atık imhası, sağlık gibi sektörlere yayılmış durumda.

NEWYORK: 50’den fazla teşvik programı var. Teksas gibi bunların yarıya yakını hibe programı şeklinde. Bu hibelerde göze çarpan koşul, yatırımlarda yeni iş ve istihdam yaratma özelliğinin aranması. Özellikle enerji, çevre yatırımları ve endüstri alanlarında teşvik sağlanıyor.

VIRGINIA: Bu eyalette teşvik olarak; altyapı geliştirme hibeleri, vergi iadesi ve istisnaları ile teknik eğitim programları sağlanıyor. Eyalette uygulanan kurumsal gelir vergisi oranı yüzde 6. Virginia şirketlerinin uluslararası faaliyetlerinden kaynaklanan kârlarından vergi alınmıyor.

MARYLAND: Vergi istisnaları ve iadesi dışında, teşvik olarak imalatçı firmalardan brüt makbuz vergisi, kurumsal franchising vergisi, kâr vergisi, yabancı ortakların tabi olduğu gelir vergisi ve okul vergisi alınmıyor.

ABD’DE ÜRETİM YAPMANIN 8 AVANTAJI