Endonezya’da İş Yapmak İçin Fırsatları Değerlendirin
ENDONEZYA, Güneydoğu Asya’da, Hint Okyanusu ve Pasifik Okyanusu arasında ver alan bir adalar devleti. Doğuda Doğu Timor ve Papua Yeni Gine, güneyde Avustralya, kuzeyde ise Malezya ile komşu. Ülke topraklarının batıda Hint Okyanusu’na doğuda ise Filipin Denizi’ne sınırı buluyor. En büyükleri Sumatra, Java, Kalimantan, Sulawesi ve Yeni Gine’nin Endonezya bölümü olan îrili ufaklı 17 bin 508 adadan oluşan ülke, nüfus bakımından Çin, Hindistan ve ABD’nin ardından dünyada dördüncü sırada bulunuyor. Dünyanın en büyük 16’ncı ekonomisi olan ve G20 üyeleri arasında bulunan Endonezya, ekonomik olarak son yıllarda büyük bir çıkış içinde. 14 çeyrektir ortalama olarak yüzde 5 büyüme gösteren ülkede orta sımf hızlı bir şekilde zenginleşiyor. IMF tahminlerine göre 2050 yılına kadar dünyanın beşinci büyük ekonomisi olması bekleniyor. Endonezya’da gerçekleştirilmesi planlanan altyapı yatırımları da dudak uçuklatacak seviyelerde. Önümüzdeki dönemde başta ulaşım olmak üzere 340 milyar dolarlık altyapı yatırımının planlandığı ülkede, buna bağlı olarak ithalatın da hızla artması bekleniyor. Ekonomisi önemli ölçüde petrol, doğal gaz ve hammadde ihracatına dayanan Endonezya, dünyanın en büyük Hindistan cevizi ve ikinci en büyük palmiye yağı üreticisi. Kakao üretiminde ise dünya üçüncüsü olan Endonezya, kahvede dördüncü, tütün vc çay üretiminde ise beşinci sırada yer alıyor.
HEDEF ÜLKELER ARASINDA
Filipinler, Malezya, Tayland ve Singapur’la birlikte kurucu üyesi olduğu ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği) üyesi olan Endonezya bu bakımdan da önemli bir pazar özelliği taşıyor. Nitekim Ticaret Bakanlığı Endonezya’yı Türkiye’nin yeni hedef pazarları arasına almış durumda. Türkiye ile ekonomik ilişkileri henüz yok denecek kadar az. Bu ülkeye en fazla tütün, organik kimyasal ürünleri, tekstil ve elyaf ile hububat satıyoruz. Endonezya’dan ise en fazla hayvansal ve bitkisel yağlar, el yapımı tekstil elyafı, kauçuk ve ürünleri alıyoruz. Türkiye geçen yıl bu ülkeye 270 milyon dolarlık ihracat yaptı. Aynı yıl Endonezya’dan yapılan ithalat ise 1.3 milyar dolar seviyesinde. Endonezya Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında 24’üncü sırada yer alıyor. Fakat Türk firmaları gözlerini bu pazara dikmiş dürümdalar. Otomotivden çeliğe, müteahhitlik hizmetlerinden gıdaya kadar hemen her sektör Endonezya ile iş yapmanın arayışı içindeler.
İŞ FORUMU DÜZENLENECEK
Türkiye-Endonezya İş Konseyi Başkanı Ilhan Erdal, Endonezya’nın, Hint ve Pasifik Okyanusları arasındaki stratejik konumu ve Doğu-Batı ticaret yollarına olan yakınlığının, ülkeyi bölgede önemli bir ekonomi haline getirdiğini vurguluyor. Endonezya’nın istikrarlı bir ekonomiye sahip olduğunu söyleyen Erdal, yasal sistem ve iş yapma konusunda Endonezya devletinin ilgili düzenleme ve iyileştirme çalışmalarının devam ettiğini belirtiyor. Önümüzdeki sene Türkiye ile Endonezya arasındaki diplomatik ilişkilerin başlangıcının 70. yıl dönümünün kutlanacağını söyleyen Erdal, bu vesilesiyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önümüzdeki sene başında Endonezya’ya bir ziyarette bulunmasının öngörüldüğü bilgisini paylaşıyor. Erdal, şöyle devam ediyor:
“Bu kapsamda bizler de DEİK/Türkiye-Endonezya iş Konseyi olarak, Jakarta’da bir îş Forumu gerçekleştirmeyi çok istiyoruz. Devletin en üst düzeyinde gerçekleştirilecek bu ziyaretin ardından iki ülke arasında var olan ticaretin hacmi ve ikili ticaretimizin boyutu olumlu yönde gelişecektir. Aynı zamanda Türkiye-Endonezya Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması (CEPA) kapsamında Serbest Ticaret Anlaşması’m hedefleyen ve müzakereleri devam eden bir süreç de devam ediyor. Bununla birlikte Endonezya’nın ASEAN üyesi olması da ülkeyle ticari ilişkilerini geliştirmek isteyen iş insanlarımız için büyük şans. Böy-lece, sadece Endonezya değil yaklaşık 650 milyon nüfusa sahip bir coğrafyaya erişim sağlanabilecek. Çünkü ASEAN bir serbest ticaret bölgesi ve yakın zamanda bunun gümrük birliğine dönüşmesi planlanıyor.”
Bu yılın başında, yaklaşık 15 kişilik bir iş insanı heyetiyle Cakarta’ya gittiklerini söyleyen Erdal, heyet içerisinde yer alan gıda, enerji ve inşaat sektörleri temsilcilerinin, bu ziyaret kapsamında Endonezyalı firmalarla bir araya gelerek karşılıklı yatırım ve iş fırsatlarını değerlendirdiklerini belirtiyor. Erdal, “Bu ziyarette karşı kanat kuruluşumuz olan Endonezya Ticaret ve Sanayi Odası (KADIN) ile karşılıklı ticaretin arttırılması noktasında yüksek potansiyele sahip sektörlerde yakın çalışma ve işbirliği fırsatlarının değerlendirilmesi konusunda bir projenin hayata geçirilmesi üzerinde hemfikir olduk” diyor.
DEÎK olarak önümüzdeki aylarda Türkiye’de bir CEO’lar Yuvarlak Masa Toplantısı düzenleyerek Endonezya pazarında Türkiye’nin, Türkiye pazarında da Endonezya’nın tanıtılması ve karşılıklı ticaret hacminin arttırılması için ilgili yol haritasını belirleyeceklerini kaydeden Erdal, 17 Temmuz’da ilk seferini gerçekleştiren THY’nin Istanbul-Bali seferinin de iki ülke ticaretine olumlu katkı yapacağını aktarıyor.
OTOMOTİV YAN SANAYİ
Otomotiv İhracatçıları Birliği Başkanı Baran Çelik, Endonezya’nın 1 milyon 343 bin adetlik üretimle dünyanın 17’nci büyük motorlu araç üreticisi olduğunu hatırlatıyor. Endonezya’da her 1000 kişiye 111 motorlu araç düştüğünü belirten Çelik, Endonezya’da Toyota, Honda, Daihatsu, Mitsubishi, Suzuki, Isuzu gibi hemen tüm Japon firmalarının üretim yaptıklarını söylüyor. Endonezya’da yıllık 1 milyon adedin üzerinde binek otomobil satıldığını kaydeden Çelik, şöyle devam ediyor: “Endonezya’nın otomotiv ithalatı 2018’de 8 milyar doların üzerine çıktı. Ülkemizin Endonezya’ya otomotiv ihracatı 2018’de 9 milyon dolara yükselmiş olmakla birlikte toplam otomotiv ihracatımız içerisinde henüz çok düşük bir paya sahip. Özellikle otomotiv yan sanayi endüstrisindeki yüksek ithalat rakamları ile önemli potansiyele sahip bir pazar. 5 milyar dolara yaklaşan otomotiv aksam ve parçaları ithalatından daha fazla pay alabilmek mümkündür ve yakın vadede ihracatımızın öncelikle 15-20 milyon dolar aralığına yükseltilmesi hedeflenebilir. Endonezya’nın ana sanayinde ülkemizden ithalata uyguladığı gümrük vergilerinin yüzde 50’leri bulması nedeniyle, yüzde 10’luk daha makul gümrük vergileri uygulanan tedarik endüstrisinde rekabet şansımız daha yüksek.”
TİCARİ HEYET GİDECEK
Endonezya’yı hedef alternatif pazarlarımızdan birisi olarak gördüklerini ifade eden Çelik, 2020’de bu ülkeye yönelik bir sektörel ticaret heyeti organizasyonu düzenlemeyi planladıklarım vurguluyor. Çelik, “Bu şekilde ihracatçı firmalarımızı Endonezya’daki muhatapları ile bir araya getirip işbirliği fırsatlarını artırmayı amaçlıyoruz. Bu tarzda etkinlikler ile önümüzdeki yıllarda Endonezya otomotiv ithalatından daha fazla pay alabileceğimize inanıyoruz” diyor.
Endonezya ile ilgili en önemli sorunun pazarın uzaklığı ve gümrük vergilerinin yüksekliği olduğunu dile getiren Çelik, bu sorunun Serbest Ticaret Anlaşması ile çözülebileceğinin altını çiziyor. Bu konudaki müzakerelerin devam ettiğini hatırlatan Çelik, “Uzak mesafe, nakliye masraflarını önemli ölçüde artıran ve ihracatçılarımızın rekabetçiliklerini negatif etkileyen bir unsur. Dolayısıyla Endonezya pazarında Japonya, Tayland, Çin, Hindistan gibi daha yakın ülkelerin rekabetçilik avantajı bulunuyor ve bu ülkelerin pazar payı çok yüksek. İki ülke arasında STA imzalanması halinde yüksek gümrük vergileri kademeli olarak azalacak, ihracatçılarımızın pazardaki rekabetçi-likleri artacaktır” diye konuşuyor.
ÇELİK İHTİYACI ARTIYOR
Türkiye’nin çelik ihracatı 2019’un ilk sekiz ayında geçen yılın aynı dönemine göre, miktar bazında yüzde 12.4 artışla 14.2 milyon tona ulaştı. Değer bazındaki ihracat ise yüzde 0.8 azalışla 9.4 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2019 Ocak-Ağustos döneminde Türkiye’nin ASEAN ülkelerine çelik ihracatı miktarda yüzde 161 artışla 740 bin ton ve değerde yüzde 124 artışla 364 milyon dolar olarak gerçekleşti. ASEAN ülkeleri içerisinde yer alan Endonezya’ya ise söz konusu dönemde ihracatımız 1.200 ton oldu ve bunun çoğunluğunu profil ürünler oluşturdu.
Çelik İhracatçıları Birliği Başkanı Adnan Aslan, en fazla çelik ithal eden ASEAN ülkelerinin Tayland, Vietnam ve. Endonezya olduğunu söylüyor. Endonezya’nın 10 milyon tonu aşan ithalatının yaklaşık yüzde 37’sinin kütük ve slab yani yarı mamul olduğunu, kalanının ise çeşitlilik gösteren çelik ürünlerinden oluştuğunu belirten Aslan, buna rağmen Endonezya’nın Türkiye’den yaptığı ithalatın yok denecek kadar az olduğunu vurguluyor.
Gelişmekte olan ekonomilerin çelik ihtiyaçlarının arttığını kaydeden, Endonezya’nın da bu ülkeler arasında bulunduğunu belirten Aslan, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Türk çelik sektörü hâlihazırda bu bölgede başta Singapur ve Malezya olmak üzere Hong Kong, Vietnam ve Tayvan’a yönelik çelik ihracatı yapıyor. Bu yönüyle önümüzdeki dönemde çelik sektörünün bölgeye olan ilgisi ve bilgisi, dolayısıyla ihracatı artarak devam edebilir. Bu süreçte Endonezya da daha fazla ön plana çıkabilir. Çelik İhracatçıları Birliği olarak Türk çelik sektörünün Endonezya’ya ihracatının artması için gerekli girişimleri sürdürmekteyiz.”
“STA, İHRACATI TEŞVİK EDER”
Demir ve demir dışı metaller sektörü 2018’de 8.2 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. 2019’un Ocak-Ağustos döneminde ise 5.4 milyar dolarlık ihracatla genel ihracattan yüzde 4.8’lik pay aldı. Sektörün Endonezya’ya 2019 Ocak-Ağustos ihracatı bir önceki döneme göre yüzde 22 artışla 3.6 milyon dolar olarak gerçekleşti. Sektörün aynı dönemde ASEAN ülkelerine yaptığı toplam ihracat ise 14.4 milyon dolar düzeyinde oldu. İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Tahsin Öztiryaki, “Güney doğu Asya’daki en büyük ekonomi olan ve 2030’da küresel en büyük 10 ekonomi arasına katılması beklenen Endonezya’nın dinamik nüfusu, büyüyen orta gelir sınıfı ve güçlü ekonomik potansiyeli ticari ilişkilerimizin daha da geliştirilmesi için uygun bir zemin teşkil ediyor. Gelişen ülkelerdeki sanayi üretimi ihtiyacı demir ve demir dışı sektörüne de talebi artıracaktır” diyor.
Endonezya ile STA yapılması durumunda sektörün ihracatında artış olacağını kaydeden Öztiryaki, Ticaret Bakanlığı’nm 2019’da Endonezya’yı öncelikli ülkeler arasında gösterdiğini hatırlatıyor. Sektörde ASEAN ülkelerine yapılan ihracatın artış gösterdiğini kaydeden Öztiryaki, bu artışın süreklilik kazanması gerektiğine dikkat çekiyor. Öztiryaki, “Endonezya’da gümrük vergileri “ASEAN tarifeleri” ve “ASEAN dışı tarifeler” olmak üzere genel olarak ikiye ayrılmış durumda. Endonezya’da özellikle gıda, tarım ve alkol ürünleri konusunda ithalat kısıtlamaları ve kota kısıtlamaları var. Demir ve demir dışı metaller sektörü için vergiler ise yüzde 5 ile yüzde 20 arasında değişiyor. Yapılacak bir STA veya gümrük vergisinde yaşanacak bir azalma Endonezya’ya ihracatı teşvik edecektir” diye konuşuyor.
