Rüzgar ve Güneş YEKA Projeleri İçin Yarışma

ENERJİ sektöründe “güneş ve rüzgarda” yarışma rüzgarı esecek. Yatırımcılar 2019 yılının ilk aylarında biner MWe kurulu güce sahip güneş enerji santrali (GES) Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ve rüzgar enerji santrali (RES) [tooltip text=”YEKA” gravity=”n”]Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA), “Endüstri Bölgeleri” ile birlikte yenilenebilir enerji politikaları alanındaki en önemli iki stratejiden biridir. … Bu bölgelerden Karapınar, Karaman ve Niğde, Güneş Enerjisi Santralleri (GES) için tahsis edilmesi düşünülen sahalardır.[/tooltip] projeleri için yarışacak. Toplamda bin MWc güneş enerjisi YEKA çerçevesinde Şanlıurfa-Viranşehir’de 500 MWe, Hatay Erzin’de 200 MWe, Niğde-Bor’da 300 MWe gücünde olacak şekilde bağlantı kapasitelerinin ve ilgili YEKA içinde belirlenen sahaların kullanım hakkı 30 yıl süreyle tahsis edilmesi için üç ayrı yarışma yapılacak. Rüzgarda toplamda bin MWe’lik YEKA yarışması çerçevesinde ise Balıkesir, Çanakkale, Aydın ve Muğla’da 250’şer MWe gücünde olacak şekilde rüzgar enerjisi santrallerinin kurulması amacıyla 4 adet yarışma gerçekleştirilecek.

Sektör temsilcileri toplamda biner MWe’lik GES ve RES YEKA’ların parçalar halinde ihale edilmesinin finansman sorunu yaşanmaması ve yarışmalarda rekabet ortamı yaratılması açısından önemli olduğunu vurgulayarak, orta ölçekli yatırımcıların da yarışmalara katılabileceği görüşünde. Sektör temsilcileri, YEKA RES-2 ve YEKA GES-2 yarışmalarına yatırımcıların büyük ilgi göstereceği düşüncesinde.

PAYI ARTACAK

Türkiye’nin enerji üretim sepetindeki yenilenebilir enerji oranının daha yukarı çıkarılması için harekete geçen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, biner MWe kurulu güce sahip rüzgar ve güneş YEKA projeleri için yarışma açtı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, geçen hafta yaptığı bir açıklamada gelecek yıl teklifleri alına- cak biner MWe rüzgar ve güneş santrali YEKA ihalelerinin yanı sıra güneş enerjisi santrallerinin yapımı için “Doğudan Batıya GES” adlı yeni bir modeli 2019’da devreye alacaklarını açıkladı. Bugüne kadar YEKA kapsamında yer almayan illerde 40-50’şer MW’lik küçük YEKA ihalelerinin yapılacağını söyleyen Dönmez, hazırlıkların büyük oranda tamamlandığını, önümüzdeki yıl onların da ihalesinin yapılacağını kaydetti. Bakan Dönmez, bakanlığının 2019 yılı bütçe sunumunda yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarımn üretim sepeti içindeki oranının daha da artırılmasının öncelikli politikaları arasında yer aldığını vurgulayarak, bu kapsamda 10 yıl içinde rüzgâr ve güneşin her biri için yaklaşık 10’ar bin MW ilave kurulu gücü devreye alacaklarını söyledi. Enerji portföyündeki yerli ve yenilenebilir enerji payının artırılmasına yönelik çabaların sürdürülerek, yerli kömürle birlikte rüzgâr, güneş, hidrolik, jeotermal gibi yerli ve yenilenebilir kaynaklarının enerji üretim sepetindeki payının artırıldığını ve daha da arttırılacağını belirten Dönmez, yenilenebilir kaynaklardan elektrik enerjisi üretimini artırma çalışmalarının küresel açıdan da ivme kazandığının altını çizdi. Küresel elektrik üretiminin yüzde 66’sımn fosil yakıtlardan yüzde 24’ünün yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edildiğine dikkat çeken Dönmez, “Yüzde 33.5 olan yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretim oranı ile ülkemiz dünya ortalamasının üstünde yer almaktadır” ifadelerini kullandı.

Dönmez’in verdiği bilgiye göre Türkiye’nin yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi 2002’de 34 milyar kWh iken, 2017’de yüzde 159 artışla 88 milyar kWh’a çıktı. 2002’de Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynaklı kurulu gücü 12 bin 305 MW iken 2018 yılı üçüncü çeyrek sonunda bu rakam üç katını aşarak 41 bin 719 MW’a ulaştı. Sadece 2017 yılı ve 2018 yılı üçüncü çeyreğinde gerçekleşen yenilenebilir enerji kaynaklı yatırımların kurulu güç toplamı yaklaşık 7 bin 125 MW oldu.

RÜZGAR YEKA’DA TAVAN 5.5 DOLAR-CENT

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nm 7 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanan rüzgar enerjisine dayalı 2. YEKA ve bağlantı kapasitelerinin tahsisine ilişkin yarışma ilanına göre Balıkesir, Çanakkale, Aydın ve Muğla’da 250’şer MWe gücünde olacak şekilde rüzgar enerjisi santrallerinin kurulması amacıyla dört adet yarışma yapılacak. Rüzgar enerjisinde toplamda bin MWe’lik kapasite kurulumu ve işletilmesi amacıyla yapılacak YEKA ihalesi için düzenlenecek yarışmalarda, başlangıç tavan fiyatı kilovatsaat başına 5.50 dolar-cent, elektrik enerjisi alım süresi YEKA kullanım hakkı sözleşmelerinin imzalandığı tarihten itibaren 15 yıl olacak. Yarışmada RES kurulması için ilgili bağlantı kapasitelerinin ve ilan edilecek yenilenebilir enerji kaynak alanlarının tahsis edilmesine yönelik her bir bağlantı bölgesinde birer yarışma yapılacak. Yarışmalara tüzel kişi veya birden fazla tüzel kişi tarafından kurulan iş ortaklıkları veya konsonsiyumlar başvurabilecek.

YEKA RES-2’DE SON TARİH 7 MART 2019

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]Her bir yarışma için şartname bedeli 5 bin TL olacak ve bu bedeller iade edilmeyecek. Başvurular, 7 Mart 2019’da saat 12.00’ye kadar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü’nün Ankara’daki adresine elden teslim edilecek. Yarışmaların yeri, tarihi ve saati ise yarışmaya katılacaklara idare tarafından bildirilecek. Başvuruların incelenmesine aynı tarih ve adreste saat 14.00’te başlanarak detay incelemeye geçilecek. Yarışmaya katılabilmek için başvuru aşamasında kesin, 1 yıl süreli, tamamen ve kısmen nakde çevrilebilir, limit dışı ve 2.5 milyon dolar tutarında teminat mektubu idareye sunulacak. Yarışmanın kazanılması halinde ise sözleşmenin imzalanacağı tarihten en geç bir gün öncesine kadar şartnamede belirlenen teminat mektubu formatmda, 12.5 milyon dolar tutarında 10 yıl süreli, tamamen ve kısmen nakde çevri-lebilir teminat mektubu idareye sunulacak.[/box]

YERLILIK ŞARTI

Yarışmalar açık eksiltme usulüne göre yapılacak vc rüzgar türbinlerinde en az yüzde 55 yerlilik bulunacak. Lisans süresi sözleşmenin imzalanma tarihinden itibaren 49 yıl olacak. Bu arada toplam bin MWc’lik RES’lerin toplam yatırım büyüklüğünün yaklaşık 1-1.2 milyar dolar düzeyinde olacağı tahmin ediliyor.

Hatırlanacağı üzere geçen yıl yarışması yapılan bin MW kurulu güce sahip olacak birinci YEKA Rüzgâr Enerji Santrali’nin yarışmasını, kilovatsaat başına 3.48 dolar-cent teklifle Alman Siemens-Tür-kerler-Kalyon konsorsiyumu kazanmıştı. Her yıl asgari 3 milyar kWh elektrik üretim kapasitesine sahip bu tesisteki üretim ile 1.1 milyon evin ihtiyacı karşılanabilecek. Aynı zamanda, kurulacak rüzgar tesisleri sayesinde yıllık ortalama 1.5 milyon ton karbon emisyon azaltımı sağlanacak. İhaleyi alan [tooltip text=”konsorsiyum” gravity=”n”]Konsorsiyum ya da Şirketler Birliği, iki ya da daha fazla işletmenin belirli bir projenin uygulanması konusunda yaptığı iş birliğidir. Belli bir konuda, ortak menfaati olan ve genellikle kredi verenlerin teşkil ettiği iktisadi bir grup. Vikipedi[/tooltip] her yıl en az 5 milyon dolar bütçe tutarında 10 yıl boyunca Ar-Ge çalışması yürütecek ve proje kapsamında 3 bin 750 kişi istihdam edecek. 100 milyon doların üzerinde yatırımla en az 2.3 MWe gücünde türbin üretebilecek fabrika kurulacak. Tek vardiyada en az 150 adet/yıl veya 400 MW/yıl rüzgar türbini üretim kapasitesine sahip olacak fabrika en geç 21 ay içinde üretime geçecek. Türbinlerin yerlilik oranı asgari yüzde 65 olacak.

2. GÜNEŞ YEKA’DA TAVAN 6.5 DOLAR-CENT

Güneş enerjisinde bin MWe kapasite kurulumu ve işletilmesi amacıyla yapılacak YEKA ihalesi için düzenlenecek yarışmalarda, başlangıç tavan fiyatı kilo-vatsaat başına 6.50 dolar-cent olarak belirlenirken, elektrik enerjisi alım süresi YEKA kullanım hakkı sözleşmesinin imzalandığı tarihten itibaren 15 yıl olarak öngörüldü. 5 Ekim’de Resmi Gazete’de yayımlanan güneş enerjisine dayalı yenilenebilir kaynak alanları ve bağlantı kapasitelerinin tahsisine ilişkin yarışma ilanına göre Şanlıurfa-Viranşehir’de 500, Hatay Erzin’de 200, Niğde-Bor’da 300 MW gücünde olacak şekilde bağlantı kapasitelerinin ve ilgili YEKA içinde belirlenen sahaların kullanım hakkı 30 yıl süreyle tahsis edilmesi için üç ayrı yarışma yapılacak. Yarışmalara ancak tüzel kişi veya birden fazla tüzel kişi tarafından kurulan iş ortaklıkları veya konsorsiyumlar başvurabilecek. Şartname bedeli 5 bin TL olup, birden fazla yarışmaya başvurulması halinde, şartname bedeli her bir yarışma için ayrı ayrı yatırılacak. Şartname almak için ödenmiş tutarlar iade edilmeyecek. Açık eksiltme usulüyle gerçekleştirilecek ihalede duyurulan söz konusu birim fiyat başlangıç rakamı olarak baz alınacak.

SON BAŞVURU 31 OCAK

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]Başvurular 31 Ocak 2019 tarihi saat 12.00’ye kadar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji işleri Genel Müdürlüğü’ne elden teslim edilecek. Bu tarih ve saatten sonra İdare’ye yapılacak başvurular değerlendirmeye alınmayacak. Başvuruların incelenmesine aynı tarih ve adreste saat 14.00’de başlanarak detay incelemeye geçilecek. Yarışmaların yeri, tarihi ve saati İdare tarafından yarışmacılara bildirilecek. Başvuru aşamasında kesin, bir yıl süreli, tamamen ve kısmen nakde çevrilebilir, limit dışı ve Şanlıurfa-Viranşehir için 3 milyon dolar, Hatay-Erzin için 1.5 milyon dolar, Niğde-Bor için 2 milyon dolar tutarında teminat mektubu İdareye sunulacak. Birden fazla yarışmaya başvurulması halinde, her bir yarışma için ilgili tutarda düzenlenmiş teminat mektupları ayrı ayrı sunulacak. Yarışmanın kazanılması halinde ise sözleşmenin imzalanacağı tarihten en geç 1 gün öncesine kadar şartnamede verilen teminat mektubu formatında başkaca bir değişiklik yapılmadan sadece ilgili bölümler doldurulmak suretiyle, kesin 10 yıl süreli, tamamen ve kısmen nakde çevrilebilir, limit dışı ve Şanlıurfa-Viranşehir için 15 milyon dolar, Hatay-Erzin için 8 milyon dolar, Niğde-Bor için 12 milyon dolar tutarında teminat mektubu İdareye sunulacak. Bu durumda başvuru aşamasında sunulmuş olan teminat mektubu iade edilecek.[/box]

“REKABET ARTACAK”

Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü (GÖNDER) Yönetim Kurulu Başkanı Kutay Kaleli, sadece yerli ekipman kullanılarak inşa edilecek bir santral yarışması olan güneş enerjisi YEKA 2 yarışmasında, ihalenin üç parçada yapılacak olmasının finansmanı kolaylaştıracağını rekabet ortamını artıracağını dile getirdi. Yabancıların iştahının da dikkate alınarak ihalede son başvuru tarihinin 31 Ocak 2019 olarak belirlenmesinin, söz konusu yatırım sürecinde daha başarılı sonuç elde edilmesini sağlayacağını belirten Kaleli, “YEKA-1 projesinde ihaleyi kazanan ortak girişim grubunun 6.99 dolar/ centlik fiyatı ile karşılaştırıldığında bazı farklılıklar dikkati çekiyor. YEKA-1 içerisinde bulunan fabrika kurma şartı ve uzun dönemli Ar-GE zorunluluklarının çıkartıldığı, sadece yerli ekipman kullanılarak inşa edilecek bir santral yarışması olan YEKA-2 için, 5 dolar/cent ve altında bir fiyatın ortaya çıkma ihtimalini oldukça yüksek görüyoruz” dedi.

Bu arada toplam bin MWe’lik GES’lerin toplam yatırım büyüklüğünün yaklaşık 700-750 milyon dolar düzeyinde olacağı tahmin ediliyor.

BİRİNCİ YEKA GES

Hatırlanacağı üzere YEKA kapsamındaki ilk uygulama Konya, Karapınar ilçesinde gerçekleştirildi. YEKA olarak belirlenen bu alanda bin MW kapasiteli dünyanın en büyük GES kurulacak ve işletmeye girmesiyle birlikte her yıl yaklaşık 1.7 milyar kWh elektrik enerjisi üreterek ortalama 600 bin adet evin yıllık elektrik ihtiyacı karşılanacak. Bu elektrik enerjisi üretim tesislerinin yapımında Türkiye’de imal edilecek fotovoltaik (FV) güneş modülleri ve yurtiçinde faaliyet gösteren üreticilerden temin edilecek yerli malı belgesine sahip yardımcı akşamlar kullanılacak.

21 Aralık 2017 tarihinde Ankara’da temeli atılan entegre fabrikada Karapınar YEKA GES’iıı yapımında kullanılması için üretilecek olan FV güneş modüllerinin yerli katkı oranı ilk 500 MWp’lık kısım için asgari yüzde 60, geriye kalan 500 MWp’lık kısmı için ise asgari yüzde 70 olacak.

Karapınar YEKA güneş enerjisi santrali ve 500 megavat kapasiteli entegre panel üretim fabrikası ve Ar-Ge tesisi kurulumu için geçen yıl açılan ihaleyi Kalyon Flolding ve Güney Koreli Hanw-ha Q-Cells ortak girişimi kazanmıştı. Ortak girişim grubu, 15 yıl alım garantisi sağlanan ihalede, kilovatsaat başına

6.99 dolar/cent ile en iyi teklifi vermişti. Söz konusu proje kapsamında, panel üretiminde yerlilik oranının ilk yıl yüzde 60, ikinci yıldan itibaren yüzde 70 olması planlanıyor. Söz konusu projeyle Türkiye’nin yenilenebilir enerji teknolojilerinde bir üretim merkezi haline gelmesi hedeflenirken, bölgeye de ihracat yapılması mümkün olabilecek.

“İHALELERE YOĞUN İLGİ BEKLİYORUM”

YEKA ihalelerindeki en önemli hususlardan birisinin teknoloji transferi olduğunu belirten Enerji Ekonomisi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, GES’lcrdc güneş panelleri, RES’lerde rüzgar türbinlerinin Türkiye’de üretilmesinin ihalelere farklı bir anlam ve önem kazandırdığını vurguladı. Kumbaroğlu, ‘‘İhalelerde ortaya çıkan finansal dışa bağımlılığı dengeleyen olumlu bir açılım olarak görüyorum. Aynı zamanda Türkiye’nin bölgesinde teknoloji ihraç eden bir yenilenebilir enerji merkezi olmasının önünü açacak bir açılım. İhalelerde başlangıç tavan fiyat RES için kWh başına 5.5 dolar sent, GES için 6.5 dolar sent olarak açıklandı. Geçtiğimiz yıl ortaya çıkan ihale sonuçlarına göre GES 6.99 dolar/cent, RES 3.48 dolar sent olarak ortaya çıkmıştı. Dolayısıyla güneşte fiyat dolar bazında geçen yılın en az yüzde 20 altında olacak. Rüzgarda da geçen yılın altında bir fiyat beklentisi doğal olarak var ancak tavan fiyat yüksek tutulmuş durumda. Tavan fiyatların yüksek tutulmuş olması yatırımcı açısından cazip bir tablo arz ediyor ve bu sayede ihalelerin yine yoğun ilgi görmesini bekliyorum” diye konuştu.

DOĞUDAN BATIYA GES

Güneş ve rüzgarda biner MWe YEKA yarışması için düğmeye basılırken, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı “Doğudan Batıya GES” adlı yeni bir modelle, bu zamana kadar YEKA kapsamında yer almayan illerde 40-50’şer MW’lik küçük YEKA ihaleleri yapmaya hazırlanıyor. “Doğudan Batıya GES” modelinin “YEKA 3” olarak ihaleye çıkarılmasını beklediklerini söyleyen GÜNDER Başkanı Kaleli, “Sürecin sonunda her bir il için 50’şer MWe’lik ihaleler yapılmasını bekliyoruz. Belki daha düşük kapasiteler de olabilir. Bakanlık bunu henüz kesinleştirmedi. Özellikle 20 MWe gibi daha düşük kapasitelerle çıkılmasını talep ediyoruz. Kapasite ne kadar küçülürse hem finansman imkanı hem de rekabet
gücü artıyor. Elbette büyük santral de yapılmalı. Büyük santraller beraberinde Ar-Ge ve fabrika
gibi zorunluluklar getiriyor. Bunlar başka yönden katma değer sağlayacaktır. Ama güneş özelinde yeni yatırımlar bekleniyorsa, bu işin mümkünse olabildiğince küçük ve çok sayıda ihale yapılarak yapılması gerekecek. Bu da finansmanı kolaylaştıracak, yatırımcı profilini değiştirecek. Bu yarışmalara, çok büyük firmalar yerine küçük profilli firmalar da girebilecek. Rekabet ortamı artacak” diye konuştu.

“YEREL TALEPLE İLİŞKİLENDİRİLMELİ”

Küçük ölçekli santrallerin yerel talep ile ilişkilendirilmesi-nin faydalı olacağını belirten Prof. Dr. Kumbaroğlu ise, küçük -ölçekli yenilenebilir enerji üretiminin yaygınlaşmasını olumlu gördüğünü ve yenilenebilir enerji üretiminin kesintili doğası nedeniyle dağıtım üretim sistemlerine yönelik bir vizyon ve planlama ile hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Binalarda yenilenebilir enerji kullanımının, yani lisanssız üretimin de bu vizyonun parçası olarak planlamada yer alması gerektiğini kaydeden Kumbaroğlu, “Enerji piyasaları ve arz güvenliği bakımından ilgili modelleme ve simülasyon çalışmalarının titizlikle yapılarak gelişimin sağlanması kritik önem taşıyor” dedi.

Bu arada Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından bin 200 MWe gücündeki Türkiye’nin ilk deniz üstü (offshore) rüzgar enerjisi santrallerinin kurulacağı YEKA tahsis yarışmasına teklif gelmedi. Yarışma için son başvuru tarihi 23 Ekim 2018 olarak belirlenmişti. Şirketlerin ihale koşullarında değişiklik ve yarışmaya hazırlık için süre verilmesi talebinde bulunduğu ifade ediliyor. Şartnamenin gözden geçirilmesi, daha sonraki dönemde offshore çalışmalarının tekrar sürdürülmesi bekleniyor.

Prof. Kumbaroğlu, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı IRENA verilerine göre, 2017 üretim ortalama maliyetleri rüzgarda onshore 6, offshore ise 14 cent düzeyinde seyrettiğini vurgulayarak, offshore’da taban maliyetin ise 10 cent olduğunu vurguladı. Türkiye’nin offshore rüzgar YEKA ihalesi için konulan 8 cent tavan fiyatın dünya geneli offshore maliyetlerin çok altında olduğunu dile getiren Kumbaroğlu, “Onun için ilgi görmedi. Aynı şartlarda yenilense de bir şey değişmez. Offshore tavan fiyat onshore’un en az iki katı olmalı ilgi görmesi için” dedi.

“UZUN DÖNEMDE OFFSHORE İLGİ OLUR”

Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği Yönetim Kurulu (TÜ-REB) Başkanı [tooltip text=”Mustafa Serdar Ataseven” gravity=”n”]Evli ve 2 çocuk sahibi olan Mustafa Serdar ATASEVEN, halen Ataseven Grup ve Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmektedir.[/tooltip] ise, offshore rüzgar YEKA’nın stratejik bir karar olduğunu belirterek, zamanın kısa olduğunu, firmaların yarışmaya yeterince hazırlanamadığını vurguladı. Ataseven, “Offshore, onshore gibi değil, daha uzun bir hazırlık dönemi gerektiriyor. Daha uzun bir hazırlık döneminin ardından, özellikle fizibiliteyle ilgili bazı iş kalemleri yapıldıktan sonra, yatırımcının öngörülebilirliği üst düzeyde tutulduğu bir şartname hazırlanırsa, offshore teknolojisi de Türkiye’de olabilir. Fiyat da bir unsur. Offshore rüzgar santrali maliyetleri onshore teknolojinin 2-2.5 katı. Ancak verimlilik açısından, offshore daha verimli. Yatırımcılar için bilinmezliklerden biri de deniz derinlikleriyle ilgili çalışmaların tamamlanmamış olmasıydı. Ön çalışmaların netleştirilip, ondan sonra yarışmaya çıkılmış olması lazım. Ya da firmalara ön çalışma için yeterli sürelerin verilmesi gerekiyor. Uzun dönemde offshore’a ilgi olacağını düşünüyorum. Bunun için onshore teknolojiler belli bir seviye gelmeli. Ondan sonra offshore teknolojisini geliştirmek lazım. Yurtdışındaki uygulamalar da böyle” diye konuştu.

Orman köylüsüne ucuz ve kesintisiz elektrik

Orman köylüsünün elektriğinin güneşten sağlanması için başlatılan projede ise ihale süreci arazi tahsisinde yaşanan sorunlar nedeniyle ertelendi. Bilindiği üzere “Orman Köylerinde Güneş Enerjisinden Elektrik Üretimi İçin Sürdürülebilir Enerji Finans Mekanizması (ORKÖY PV] Projesi” ile orman köylüsüne ucuz ve kesintisiz elektrik sağlanabilmesi hedefleniyordu. İlk etapta Afyon, Konya, Çorum ve Elazığ’da pilot tesis kurulması öngörüldüğü proje çerçevesinde dört adet 100 kWp kurulu güce sahip pilot tesis için ihale süreci başlatılmıştı. İhale sürecinin arazi tahsisindeki sorunlar nedeniyle ertelendiğini söyleyen GÜNDER Genel Sekreteri Faruk Telemcioğlu, “Proje devam ediyor. Orman köylerinin güneş enerjisi santrali projeleri hazır. Arazi tahsisi ile ilgili işlemler uzun sürdü. Bazı yerlerde araziyi değiştirmek zorunda kaldık. Yılbaşından önce çağrı mektubu alınıp, ihale sürecinin önümüzdeki yılın ilk günlerinde tamamlanmasını bekliyoruz” dedi.

Mustafa Serdar ATASEVEN
Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) Yönetim Kurulu Başkanı

“Yatırımcıların büyük ilgi göstereceğini düşünüyorum”

Rüzgar ikinci YEKA yarışmalarına yerli ve yabancı yatırımcıların ilgisi olacağını düşünüyorum. Rüzgar enerjisinde bin megavatlık kapasite kurulumu ve işletilmesi amacıyla yapılacak YEKA yarışmalarında başlangıç tavan fiyatı kilovatsaat başına belirlenen 5.50 dolar-cent makul bir seviye. Şu anda Türkiye’deki piyasa takas fiyatı 5.5-6 dolar-cent civarında seyrediyor.

Ayrıca 7.3 dolar-cent rüzgara verildiğinde, o günün koşullarında: teknoloji sağlayıcıların verdiği türbin fiyatı ile bugünkü türbin fiyatı arasında büyük fark var. Teknoloji geliştikçe ucuzlama gerçekleşti. Fiyat daha uygun hale geldi, bu da şartnameye yansıtıldı.

Fiyat belirlenirken bu faktörler baz alınmış gibi görünüyor. Elektrik enerjisi alım süresi 15 yıl. Bu süre, yurtdışından çok daha rahat finansman bulunmasını, daha rekabetçi fiyatların yatırımcılar tarafından teklif edilmesini sağlıyor. Bin MVV’lik kurulu gücün 4 parçalı yapı halinde yarışmaya çıkarılması, piyasanın derinleşmesi, daha çok yatırımcı, daha çok türbin üreticisinin yarışmaya girmesi açısından olumlu buluyoruz.”

Kutay KALELİ / Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü Yön. Krl. Bşk

“Hücreyi de Türkiye’de üreteceğiz”

Çalışmaların tamamlanmasının ardından, GES YEKA 3 adıyla ihale edilmesini beklediğimiz 81 ile 50 MVVe’lik güneş enerjisi yarışmalarının, ‘yerli üretim kullanılması’ gibi GES YEKA 2 ile benzer şartlarla çıkacağını tahmin ediyorum.

Türkiye’de yerleşik şu anda sayıları 30’dan fazla panel üretim fabrikaları bulunuyor. Bu fabrikalar zaten uluslararası teknolojiyi Türkiye’ye getirip üretiyorlar. Şu anda Türkiye’de üretilen panelin yüzde 45-50 civarı yerli. Geri kalanın da yerli üretilmesi için YEKA ihalelerinde yerlilik şartı getirildi. YEKA 1-YEKA 2’de yüzde 60 yerlilik şartı var. Dolayısıyla bu hücrenin de Türkiye’de üretilmesi anlamına geliyor. Türkiye’de iki hücre fabrikası kuruluyor. YEKA l’i alan firmanın yıllık 500 MW gücünde hücre üretim kapasitesi olacak. Dolayısıyla YEKA 3’ler çıktığında hücreyi de Türkiye’de üretmeye başlayacağız.

Prof. Dr.Tanay Sıtkı UYAR / Marmara Üniversitesi Enerji Ana Bilim Dalı Başkanı, Dünya Rüzgar Enerjisi Birliği (WWEA) Başkan Yardımcısı, Avrupa Yenilenebilir Enerji Birliği (EUROSOLAR) Başkan Yardımcısı

“Temiz enerji devrimi başladı”

Yeryüzünde mevcut yenilenebilir enerji kaynakları tüm enerji gereksinimlerini karşılayabilecek miktarda ve ücretsiz olarak tüm insanların ve diğer canlıların kullanımı için her gün kendini yenileyip emre amade beklemekte.

YEKA ihalelerine konu olan rüzgar ve güneş kaynakları ücretsiz, sınırsız olarak her kente her çatıya ulaşıyor. Rüzgar türbinleri ve güneş gözeleri teknolojisi de günümüzde ticari kullanıma girmiş durumda. Ülkemizde daha önce gerçekleştirilen YEKA ihaleleri rüzgarda 3.48 dolar-cent /kWh, güneşte

6.99 dolar-cent/kWh ile sonuçlandı. Böylece yenilenebilir enerjiden elektrik üretiminin fosil ve nükleer kaynaklardan elektrik üretimine göre doğal çevre ve insan sağlığına verilen tahribatlar dikkate alınmadan bile daha ucuz olduğu kanıtlandı. Rüzgar ve güneş YEKA ihalelerinde verilen tavan fiyatları yeterli buluyorum. İhalelerin sonunda rüzgarda 3, güneşte ise 4 dolar-cent/ kWh altında sonuçlanacağı kanısındayım. Güneş ve rüzgar potansiyeli yüksek ülkemizde çok sayıda proje geliştirici firmanın bu yarışmaya katılabileceğini düşünüyorum. Deniz üstü rüzgar çiftlikleri planlanırken deniz üstündeki diğer faaliyetler de dikkate alınarak hacimsel planlama etüdleri gerçekleştirilmeli. İhalede tavan fiyatını biraz daha yüksek tutmanın mahsuru yok.

Prof. Dr. Gürkan KUMBAROGLU / Enerji Ekonomisi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı

“Yerli para birimi kullanılmalı”

Yenilenebilir enerji oranlarının artırılmasına yönelik atılan adımlar genel anlamda olumlu, fakat yenilenebilir enerji kaynaklarımız yabancı şirketlere yabancı para birimleri üzerinden ihale edildiğinde ilgili sözleşmeler geçerli olduğu sürece enerjide dışa bağımlılığa çözüm olmaz. Yenilenebilir enerji kaynakları fosil yakıtlara olan ithal bağımlılığını azaltsa bile ortaya çıkan döviz ihtiyacı nedeniyle döviz kurları üzerinden fınansal dışa bağımlılık yaratıyor. Yenilenebilir enerji oranlarının arttırılmasına yönelik atılan adımlara destek olarak şebekenin güçlendirilerek kaldırabileceği yenilenebilir kapasitesinin arttırılması için gerekli yatırım ihtiyacı, yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaşmasının toplam enerji sistem maliyetlerine ve arz güvenliğine etkilerinin ortaya konduğu çalışmalar yapılmalı.

Çiğdem DİLEK / Maabir Enerji A.Ş. Başkan Yardımcısı

“Arz güvenliği açısından önemli”

Türkiye’de güneş YEKA yatırımı olmayan illerde 50 MVVe’lik GES yatırımı projesinin hayata geçirilmesiyle orta ölçekli firmalar da güneş enerjisi santrali yatırımı yapabilecek. Güneş eneıjisi üretim ve kullanımı tüm Türkiye’ye yayılabilecek. Sektör, enerjide arz güvenliğini sağlayacak bu projenin mevzuat düzenlemesini bekliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın geliştirdiği YEKA projeleri çok önemli. Destekliyoruz. Ancak bin MW büyüklüğündeki projelere büyük şirketler girebiliyor. 81 ile GES uygulamasıyla daha fazla firma sektöre girebilecek. Piyasanın ulaşılabilir olması hem üretim hem de arz güvenliği açısından önemli.