Impact yatırımcılık
Yeni bir kavramımız oldu. Gelecek dönemde bu kavramı çok sık duyacağız. ‘Sosyal değer üreten yatırım’a karşılık gelen bu tanımlama tüm dünyada hızla yaygınlaşıyor. Şimdiden 60 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüne ulaştı bile…
1991 yılında Türkiye Franchising Derneği’ni kurarken en çok zorlandığım konu ‘franchising’ kelimesinin Türkçe’sini bulmak olmuştu. Franchising öyle bir şey ki; ‘bayilik’ desen bayilik değil, ‘temsilcilik’ desen temsilcilik değil, ‘distribütörlük’ desen distribütörlük değil. En kısa haliyle ‘isim hakkını vermek’ olarak açıklayabileceğimiz ‘franchising’ kelimesinin tek kelime olarak Türkçe dengini bulamadık.
Nihayetinde yurtdışmdaki birlikler nasıl yapmışlar diye bir araştırmaya girdiğimde şunu gördüm: Linguistik dünyasında kendi dillerine yabancı kelimeleri dahil etmelerinde en tutucu ve en cimri davranan toplum Alman’lar olarak bilinir. Almanlar bile, ‘franchising’ kelimesinin karşılığını Almanca’da bulamamışlar ve birliklerinin adını Deutcher Franchise Verband olarak belirlemişler. İşte bunu tespit edince, diğer kurucu arkadaşlarla -bazı itirazlar olsa da- derneğin adını bugün kısaca UFRAD olarak bilinen ‘Ulusal Franchising Derneği’ koymaya karar verdik. Aslında adı ‘Ulusal Franchise Derneği’ olmalıydı, ancak ‘franchise’ yazsak da herkesin ‘franchising’ okuduğunu görünce bu konuyu uzatmaya gerek görmedik.
YİNE BİR ÇEVİRİ SORUNU
Şimdi aynı sorunu geçen hafta ‘Impact Investment’ sistemini ekonomi dünyamıza tanıtmaya gelince yaşadım. Daha önce franchising konusundan deneyimli olduğum için, işin ucunun nereye varacağını görsem de, ekonomi dünyasında bu işi bilenlerle yaptığım görüşmeler ve onların dil bilim uzmanlarıyla da yaptıkları değerlendirmeler sonucu ‘Etki Yatırımcılığı’ diye bir karşılık çıktı.
En kısa anlamıyla, ‘sosyal değer üreten yatırım’a karşılık gelen Impact Investment’in karşılığı olarak açıkçası ‘etkin yatırım’ çevirisi maalesef Impact Investment denildiğinde kastedileni bana vermedi.
Kamuoyu araştırması yaptıklarıma tekrar dönüp şu soruyu sordum: Impact Investment üzerine Türkiye’de aynı anda iki zirve düzenlense (Etki Yatırım Zirvesi) ve (Impact Yatırım Zirvesi) bunlardan hangisine gidersiniz?
Cevap oy birliğiyle şu oldu: Impact Yatırım Zirvesi…
Bundan böyle sıkça duyacağımız bu yatırım modelini de böylelikle ekonomi dünyamıza ‘impact yatırımcılık’ olarak kazandırmış bulunuyoruz, hayırlı olsun!..
DİĞER YATIRIMLARDAN FARKLI
Şimdi gelelim asıl konuya… impact yatırımcılık dünyada 60 milyar dolarlık bir işlem hacmine ulaştı. Sosyal değer üreten yatırımlar impact yatırımlar sınıfına giriyor. Sağlık sektörü, eğitim sektörü ve kamusal yatırımların çoğu impact yatırım olarak adlandırılıyor. Neden böyle ayrı bir sınıflandırma gereği ortaya çıktı dersiniz…
impact yatırımların diğer yatırımlardan önemli bir farkı var. Yatırımın geri dönüş süreci, diğer yatırımlardan daha uzun. Örneğin, bir melek yatırımcı bir start-up yatırımı yaparken hedefi en geç yedi yıl içinde ‘exit’ etmektir. İşte bu süreç, eğitim, sağlık veya kamusal yatırımlarda 20 yıla kadar çıkabiliyor. Bu yüzden, hem yatırım geri dönüş sürecinin uzun olması hem de yatırımcı profilinin bunu kabul ederek yatırım yapıyor olmasından dolayı, hem impact yatırımcısına pozitif ayrım yapabilmek hem de bu sektörün kendine özgü yatırım parametrelerini ortaya çıkararak iyileştirme yapabilmek adına impact yatırımcılık diye ayrı bir yatırım sektörü ortaya çıkmış durumda.
AVUSTRALYA’DA ÇOK YAYGIN
impact yatırımcılığın ikinci önemli özelliği de yatırım yapılan sektörlerdeki uzun geri dönüş oranından dolayı iyi niyetli ancak o kadar da uzun beklemek istemeyip 10 yıllık geri dönüş sürecini makul gören yatırımcılara, kamusal kaynakların açılarak kamu-özel Sektör ortak yatırımı olarak adlandırılabilecek bir sistemle, impact yatırımların arttırılması.
Avustralya’da yatırım sektörünün yüzde 40’ı impact yatırımlara gidiyor. Bioteknoloji ve sağlık sistemlerine yatırımlar da çok fazla. Bunun sebebi olarak Avustralya’daki yaşlı nüfus oranının fazlalığı gösteriliyor. Çok güzel bir ülke olan Avustralya’da insanlar, özellikle yaşlılar, daha uzun ve daha sağlıklı yaşam için yatırım yapmaktan kaçınmıyor. Bu yüzden impact yatırım denince ilk akla gelen ülkelerden biri Avustralya oluyor.
Önümüzdeki haftalarda, sosyal yatırımla impact yatırım arasındaki farklara değineceğim.
İyi haftalar…
Baybars Altuntaş
