Fide yetiştiriciliği yapmak

Saksısını, fidesini alan balkona çıktı. Ev tipi fide satışlarında patlama yaşanıyor. En çok pembe domates, çeri, süs biberi ve çilek fidesi satılıyor. Şehirliler fide yetiştirme kültürünü benimsedi…

DOMATESİ, biberi, salatalığı dalından koparmak gibisi yoktur. Şehir hayatında yaşayanlar bu zevki tam olarak tadamazlar, hatta hiç bilmeyenler bile vardır. Ancak son yıllarda illa da dalından koparacağım diyenler balkonda, terasta, saksıda veya küçük bahçesinde sebze yetiştirmeye başladı. Yaz başlar başlamaz birçok vatandaş fide alarak saksılarına domates, biber, salatalık gibi sebzeleri dikmeye yöneldi.

Saksıda biber domates yetiştirmek elbette yeni değil. Örneğin İstanbul halkı saksıda sebze yetiştirebilmek için yıllardır Eminönü’nde Kapalıçarşı’nın hemen bitişiğindeki mekanlara gider. Tohumunu, fidesini buradan temin eder. Uzun yıllar bu konuda kaynak olarak başka bilindik bir yer yoktu. Ancak son yıllarda durum değişti. Kendi sebzesini yetiştirme trendi giderek yayılıyor. Eskiden sebzelerin fidelerim sadece belli yerlerde bulabilirdik. Şimdilerde ise semt pazarları, zincir marketler, belediyelere ait bahçe marketleri gibi bir dizi yerde bulmak mümkün. Fiyatı da öyle abartılı filan değil. Tanesi 1-3 TL gibi cüzi fiyatlarla fide temin etmek mümkün.

FİDEDE DOMATES İLK SIRADA

Bu sektörü anlayabilmek için öncelikle fidecilikten bahsetmek gerek. Fide Üreticileri Birliği’nden aldığımız bilgilere göre, 2016 yılında Türkiye’de 3 milyar adet sebze ve 70 milyon adet çilek fidesi üretildi. Türkiye’de sebze üretim alanı 8.5 milyon dekar civarında. Bu üretim alanının fide talebi de yaklaşık olarak 15 milyar adedi buluyor. Sebze fide sektöründe halen Fide Üreticileri Birliği’ne üye 120 üretici kuruluş var. Bununla birlikte sektöre yeni giren ya da küçük işletme olarak faaliyetini üye olmadan sürdüren çok sayıda fide üreticisi bulunuyor. Sektörde hemen her türlü sebze fidesi üretiliyor. Bunların başında domates geliyor. Domatesin toplam fide üretimindeki payı yüzde 40 dolayında. Domatesi yüzde 20 ile marul, yüzde 12.5 ile biber, yüzde 10 ile lahana türleri izliyor. Bunları ise hıyar, kavun, karpuz ve diğer yaprağı yenen sebzeler takip ediyor.

12 KURUŞA DA VAR, 1.20 TL’YE DE

Fide fiyatları sebze çeşidi, hibrit veya standart tohum oluşu, aşı durumu, sezon, viyol büyüklüğü ve pazar durumuna göre çok değişkenlik gösteriyor. Toptan pazarda fide fiyatları 12 kuruş ile 1.20 TL arasında değişiyor. Domates, karpuz gibi türlerde aşılı fide fiyatları aşısız fide fiyatlarının 2-3 katı seviyesinde.

Fide üreticilerinin en büyük müşterisi doğal olarak tarım kesimi. Hem serada hem açık alanda sebze yetiştiren çiftçiler fidecilerin en büyük alıcıları. Örtü altı sebze üreticilerinin tamamı, fidelerim modern işletmelerden temin ediyor. Başta salçalık sanayi domatesi ve diğer sebze türleri üreten açık tarla sebze üreticileri de fide taleplerini fide üreticisi işletmelerden temin ediyor. Bu sektörden talebin giderek artması fide sektörünün de sürekli büyümesini sağlıyor. Fide üretiminin Türkiye’nin ihtiyacım karşıladığını belirtelim. Çilek fidesinin dışında bir ithalat bulunmuyor. Sanayi domatesi fidesinde Kafkasya bölgesine ihracat yapılıyor.

BALKONDA, TERASTA TARIM KÜLTÜRÜ

Fide Üreticileri Birliği Başkanı Rahmi Kandemir, fide sektörünün ağırlıklı ciroyu tarım kesiminde yaptığını vurguluyor. Bahçe marketleri, çarşı ve pazarda fide satışının artmaya başladığını söyleyen Kandemir, özellikle büyük şehirlerde, insanların doğaya ve doğal gıdaya uzak kalmaya başlamaları, tüketim bilincinin artmaya başlaması, çevresel faktörler ve bu konuların medyada daha sık yer bulması gibi nedenlerle kişiler kendi sebze ve meyvelerini üretme eğilimine girdikleri bilgisini veriyor.

Bilincin artması ile önümüzdeki 10 yıl içinde, bu konunun Avrupa ülkelerinde olduğu gibi bir kültür ve buna bağlı olarak ciddi bir sektör haline geleceğini öngören Kandemir, hazır fidelerin artık semt pazarlarında satılmaya başlamasının bunun önemli bir göstergesi olduğunu söylüyor. Kandemir sözlerini şöyle sürdürüyor: “Hazır fidenin hobi pazarındaki büyüklüğü 8-10 milyon adet civarında ve bu pazar giderek büyüyor. Evde, balkonda, hobi bahçesindeki üretim trendinin her geçen yıl arttığım gözlemliyoruz. Buralarda üretim yapmak isteyenlerin gözde ürünü domatestir. îkinci sırayı biber çeşitleri alıyor. Vatandaş sebze fidelerinde en çok pembe domates, çeri domates, küçük süs biberleri tercih ediyor. Çilek de en çok tercih edilenler arasında. Fesleğen, kekik, melisa vb. tıbbi ve aromatik bitki tüketim eğilimi de giderek artıyor. Bu nedenle bu türlerin fidesine talep de gelişiyor.”

“İLGİ GİDEREK ARTIYOR”

Sebze fidelerinin tarım kesiminden sonra en çok satıldığı yerler bahçe marketleri. Bu zincirlerden birisi de Koçtaş. Firma yetkililerinin verdiği bilgiye göre, sebze fidelerine ilgi her geçen gün artıyor. Koçtaş’tan bu konuda yapılan açıklama şöyle:

“Müşteri kitlemizin büyük kısmını, yeşilden uzak kalmak istemeyen ve sebze fidelerini bu anlamda ilgi çekici bulan şehirli nüfus oluşturuyor. Bu kesim sebze fidelerinin dönemlerini takip edip, mağazalarımızı ziyaretlerinde personelimizden geliş tarihleriyle ilgili bilgi alıyor. Özellikle mutfaklarda en çok kullanılan domates, biber, salatalık gibi sebzelerin fideleri ilgi görmekte. Müşterilerimiz bu ürünleri mutfaklarının bir köşesinde büyütmek ve zamanı geldiğinde dalından koparıp, sofrasında kullanmak istiyor. Sebze fidelerimizin fiyatları 2.99 ile 9.99 TL arasında değişiyor. Bitki grubunun en düşük fiyatlı ürünleri olması nedeniyle, iki yüze yakın çeşidin satıldığı toplam bitki grubu satışlarımızın yüzde 5’ini sebze fideleri oluşturuyor.”

Dikimde nelere dikkat etmelisiniz?

Yaz geldi ama yine de aklınızda bulunsun. Fidelerin toprağa dikimi, donlar geçtikten hemen sonra yapılmalı. Toprağın tavlı olmasına dikkat edilmeli bunun için dikimden birkaç gün önce işlenmiş ve dikime hazır hale getirilmiş toprak hafifçe sulanmalı. Fideler de toprağa dikilmeden önce sulanmalı. Fideler kök boğazlarından değil, yaprağa yakın yerlerinden tutulmalı. Domates yetiştiriciliğinde sıra arası ve sıra üzeri bırakılacak aralıklar çeşidin sırık veya yer çeşidi oluşuna, büyüme ve yayılma kuvvetine ve ayrıca toprak şartlarına göre değişir. Genel olarak sıra araları yer domateslerinde, biber, patlıcan ve diğer sebzelerde 80-125 cm, sırık domates çeşitlerinde 80-120 cm, sıra üzeri mesafeler ise yer çeşitlerinde 60 cm, sırık çeşitlerinde ise 50 cm olarak bırakılmalı. Yetiştiriciler fideleri tercihen kuzey-güney istikametinde hazırlanan setlerin üzerine dikmeli. Dikim sabahın erken saatlerinde veya akşam serinliğinde yapılmalı. Sıcak saatlerde dikim yapılmamalı. Dikimde fidelerin ilk yapraklarının toprak üstünde kalmasına dikkat edilmeli ve fide kök boğazı en fazla 1 cm. olacak şekilde toprakla hafifçe sıkıştırılmadan örtülmelidir ve bütün dikim işlemlerinden sonra hafifçe can suyu verilmeli.

Faruk KAÇIR / İstanbul Ağaç ve Peyzaj A.Ş. Genel Müdürü
”Yılda ortalama 400 bin fide satıyoruz”

İstanbul Ağaç ve Peyzaj A.Ş. 1997 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bir iştirak şirketi olarak İstanbul’un yeşil alan çalışmalarını yürütmek, ağaç ve süs bitkileri yetiştirmek ve bu konuda bilimsel araştırmalar yapmak amacıyla kuruldu. Çevre düzenlemeleri ve peyzaj çalışmalarının projelendirilmesi ve uygulanması yanında, nitelikli bitkilerin teminini sağlıyor, ihtiyaç duyulan peyzaj ürünlerini üretiyor, bu ürün ve hizmetlerin satışını yapıyoruz. İstanbul genelinde 55 milyon metrekarelik alanda proje uygulamaları yapıyor. 300 bin metrekarelik alana kurulu olan Alibeyköy fidanlığımız, 3 milyon adet saksılı bitki kapasitesi ile Türkiye’nin en büyük fidanlığı konumunda. Dokuz adet bahçe marketi vasıtasıyla sebze fideleri satışı da yapıyoruz.

Yıllık satış adedimiz ortalama 400 bin adet. Vatandaşların sebze fidelerine ilgisi çok yoğun. Vatandaşlar en fazla domates, salatalık ve biber fidesi alıyor. Çeşitlerimiz bununla sınırlı değil elbette. Acı biber, tatlı biber, kandil dolma biber, demre biber, sarı sivri biber, kırmızıbiber, pembe domates, oturak domates, salçalık domates, sırık domates, salatalık, kornişon salata, kavun, karpuz, oturak fasulye, sırık fasulye, top patlıcan, uzun patlıcan, süs mix salatalık, süs domates ve süs biber fideleri satıyoruz. Fiyat aralığımız da 50 kuruş ile 3.9 TL arasında değişiyor. Fidelerimizi Yalova bölgesinde üretiyoruz.”