Orman yatırımına büyük destek

Özel ağaçlandırmada “hibe” dönemi başladı. Orman köylülerinin, ceviz, badem zeytin gibi gelir getirici türlerle 3 hektara kadar yapacağı özel ağaçlandırmalarda yüzde 65 hibe desteği verilecek…

ÖZEL ağaçlandırma alanında yeni dönem başladı. Özel ağaçlandırmada bugüne kadar uygulanan gerçek ve tüzel kişilere kredi, köy tüzel kişiliklerine hibe desteği uygulaması kaldırıldı. Artık orman köyünde ikamet eden orman köylülerine, onaylı uygulama projesine göre bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda, Hazine arazilerinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerde ve sahipli arazilerde odun dışı orman ürünü veren ağaç ve ağaççık türleriyle 3 hektara kadar yapacakları özel ağaçlandırma ve özel imar-ihya çalışmaları için yüzde 65’e kadar hibe desteği verilebilecek. Diğer gerçek veya tüzel kişiler ise özel ağaçlandırma, özel imar-ihya ve özel orman fidanlık çalışmaları için hibeye esas yatırım giderlerinin yüzde 25’i kadar hibeden yararlanabilecek.

Yeni dönemde zeytin de özel ağaçlandırma desteği kapsamında olacak. Özel ağaçlandırmada destek sağlanan yatırım kalemlerine damlama sulama ile beton direk ve kafes tel ihata bedeli de eklenecek. Böylece eski uygulamada orman köylüsünün 3 hektarlık bir alanda özel ağaçlandırma maliyeti yaklaşık 40 bin TL düzeyinde hesaplanırken, yeni uygulamayla bu rakam 55 bin TL’ye kadar çıkabilecek ve destekler hibe olarak verilecek. Yeni yol haritasıyla kırsaldaki orman köylüsünün gelir seviyesini artırmaya öncelik verilirken, diğer gerçek ve tüzel kişilerin yapacağı özel ağaçlandırmalara ise bir nebze de olsa katkı sağlanması hedefleniyor.

HİBE ESASLARI NETLEŞTİ

Orman alanını artırmak, biyolojik çeşitliliği geliştirmek ve bozulan orman ekosistemini yeniden oluşturmak amacıyla hazırlanan “Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Hizmetlerine İlişkin Yönetmelik”, 11 Ocak 2017’de Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğe göre orman köyü nüfusuna kayıtlı olan ve o köyde ikamet eden gerçek kişilere onaylı uygulama projesine göre bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda, Hazine arazilerinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerde ve sahipli arazilerde odun dışı orman ürünü veren ağaç ve ağaççık türleri ile 3 hektara kadar yapacakları özel ağaçlandırma ve özel imar-ihya çalışmaları için bir defaya mahsus olmak üzere hibeye esas yatırım giderlerinin yüzde 65’i kadar hibe verilebilecek.

Gerçek veya tüzel kişilere onaylı uygulama projesine göre bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda, hazine arazilerinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerde ve sahipli arazilerde asli tür veya odun dışı orman ürünü veren ağaç ve ağaççık türleri ile yapacakları özel ağaçlandırma, özel imar-ihya ve özel orman fidanlık çalışmalarında verilecek hibe desteği, hibeye esas yatırım giderlerinin yüzde 25’i kadar olabilecek.

YÜZDE 50 ŞARTI

Hibe tahsis edilen özel orman fidanlıklarında üretilecek fidanların en az yüzde 50’sinin orman ağaç ve ağaççığı fidanı, en çok yüzde 50’sinin odun dışı orman ürünü veren türler ve süs bitkisi olması zorunlu olacak. Gerçek veya tüzel kişilerin yapacakları özel erozyon kontrolü çalışmaları ile hibe talep etmeden yapacakları özel ağaçlandırma ve özel imar-ihya çalışmalarında, onaylı uygulama projesinde belirtilen sayıda orman ağacı ve ağaççığı fidanı ücretsiz verilebilecek. Yapılan özel ağaçlandırmanın altında alt türler için hibe tahsisi yapılmayacak.

Özel ağaçlandırma, özel imar-ihya ve özel orman fidanlık sahalarının yangın, sel, heyelan, şiddetli fırtına ve benzeri doğal afetler sebebiyle başarısız olması halinde, proje sahiplerinin sahayı projesine uygun tekrar tesis etmek istemeleri durumunda yeniden hibe verilmeyecek.

HİBE VERİLECEK İŞ GRUPLARI

Yönetmelik ile özel ağaçlandırma, özel imar-ihya ve özel orman fidanlığı çalışmalarında hibe verilecek iş gruplan da belirlendi. Buna göre gerçek veya tüzel kişilerce asli orman ürünü veren ağaç ve ağaççık türleriyle saf veya karışık olarak yapılan özel ağaçlandırma ve özel imar-ihya çalışmalarında; ahşap ihata kazığı veya eşit kollu veya profil demir çit direği, dikenli tel, bağlantı veya tespit malzemesi bedeli ve işçiliği, canlandırma kesimi, arazi hazırlığı, dikim veya ekim, tohum, fidan bedeli, üç yıllık bakım ve proje yapım bedeli toplamının yüzde 25’i kadar hibe verilebilecek.

Gerçek veya tüzel kişilerce ceviz, kestane, antepfıstığı, badem, harnup, alıç, defne, mahlep, zeytin, kuşburnu gibi odun dışı orman ürünlerinden faydalanılan türler ile kavak, kızılağaç, okaliptüs ve benzeri hızlı gelişen orman ağacı ve ağaççığı türleri kullanılarak saf veya karışık olarak yapılacak özel ağaçlandırma ve özel imar-ihya çalışmalarında; hibe miktarı ihata, canlandırma kesimi, arazi hazırlığı, dikim veya ekim, tohum, aşı kalemi, aşı gözü ve aşı, fidan bedeli, damlama sulama tesis bedeli, üç yıllık bakım ve proje yapım bedeli toplamının yüzde 25’i kadar olabilecek.

ÖZEL ORMAN FİDANLIKLARI

Gerçek veya tüzel kişilerce tesis edilecek özel orman fidanlıkları için tasdikli projesinde yer alan ve onaylı hibeye esas yatırım giderleri cetvelinde ihata, drenaj, tesviye, sera tesisi, dış mekân sulama tesisatının kurulması, yetiştirme ortamı, yetiştirme kabı, toprak işleme, üretim materyali, üretim işçiliği, en fazla üç yıllık bakım ve proje yapım bedeli tutarları toplamının yüzde 25’i kadar hibe verilebilecek.

Orman köyü nüfusuna kayıtlı ve o köyde ikamet eden gerçek kişilere odun dışı orman ürünü veren ağaç ve ağaççık türleri ile yapacakları özel ağaçlandırma ve özel imar-ihya çalışmalarında verilecek hibe tutarı ise üç yıllık bakım ve proje yapım bedeli tutarları toplamının yüzde 65’i kadar olabilecek.

DESTEK YÜZDE 80’E ÇIKIYOR

Orman Genel Müdürlüğü Ağaçlandırma Daire Başkanı İbrahim Yüzer, özel ağaçlandırmayla alakalı yönetmelik değişikliği ile özel ağaçlandırmada bugüne kadar uygulanan gerçek ve tüzel kişilere kredi, köy tüzel kişiliklerine hibe desteği uygulamasından vazgeçildiğini belirterek, yeni uygulamada desteğin artık hibe olarak verileceğini söyledi. Yeni dönemde ilave yatırım desteği sağlanan iş kalemlerini artırdıklarını vurgulayan Yüzer şunları kaydetti: İbrahim Yüzer “Destek sağlanan iş kalemleri araşma bir ilave, bir de iyileştirme yaptık. Damlama sulama desteği eklendi. Daha önce dikenli tel ve ahşap kazık ihata destek kapsamındayken, şimdi beton direkli ve kafes tel ihata bedeli de ödeyebiliyoruz. Bunların arasındaki fark da iki katına yakın. Önceden 3 hektar alanın ağaçlandırma maliyetine yaklaşık olarak 40 bin TL veriyorduk, yatırım destek kalemlerine şu anda damlama sulama ve kafes tel ihatanın da eklenmesiyle bu maliyeti yaklaşık olarak 55 bin TL’ye kadar yükselebilecek. Böylece ilave destek sağlanan kalemleri de dikkate aldığımızda orman köylüsüne verilen destek ilave iş kalemlerini de dikkate aldığımızda reel anlamda yüzde 65’ten yüzde 75-80’e’lere kadar çıkmış olacak.”

“CİDDİ İYİLEŞTİRME YAPILDI”

Verilen destekler arasında işçilik bedelinin de olduğuna dikkat çeken Yüzer, orman köylüsünün özel ağaçlandırma çalışmalarında işçiliği de kendisinin yapması durumunda, “kendi işinde kendini işlendirmesi” suretiyle nerdeyse dikkate değer bir maddi kaynak harcamadan yatırımı gerçekleştirme ihtimalinin ortaya çıkacağını vurguladı. Orman köylüsüne verilen desteklerde ciddi anlamda bir iyileştirme yapıldığını belirten Yüzer şunları söyledi:

“Diğer gerçek ve tüzel kişilerde hibe desteğini yüzde 25 ile sınırladık. Orman Genel Müdürlüğü’nün özel ağaçlandırmalarda verdiği kredilerde üst limit 100 bin TL’ydi. Yeni uygulamada hibeye geçildi. Önceliğimiz kırsaldaki orman köylüsünün gelir seviyesini artırmak, bunun yanında diğer gerçek ve tüzel kişilerin yapacağı özel ağaçlandırmalara bir nebze de olsa katkı sağlamak… Özel sektörün maliyetin tamamını karşılamak değil. Damlama sulama ve diğerleri eklendiğinde gerçek ve tüzel kişilere verilen destek de geçmişe kıyasla yaklaşık yüzde 30-35’e kadar çıkıyor.”

ZEYTİN DE KAPSAMDA

İbrahim Yüzer, yeni dönemde hibe desteği kapsamına zeytin ağacının da eklendiğini vurguladı. Zeytinin orman ağacı olmadığı iddiasıyla TEMA’nm geçmişte dava açtığım anımsatan Yüzer, açılan davanın sonuçlandığını, Danıştay idari Davaları Üst Kurulu’nun kararı doğrultusunda zeytinin orman ağacı olarak kabul edildiğini belirtti. Bu çerçevede özel ağaçlandırma çalışmaları kapsamına zeytinin de alındığını ifade eden Yüzer, hibe desteğinin ise bu yıl başlatıldığını kaydetti.

Eski uygulamada özel ağaçlandırma çalışmalarında köy tüzel kişiliklerine yüzde 100’e kadar hibe desteği verildiğini anımsatan Yüzer, sekiz yıllık uygulama süresince köyün ortak malı olan özel ağaçlandırma projelerinde “gerçek sahiplenme” olmadığı için arzu edilen seviyede başarıya ulaşılamadığını ifade etti. Köy tüzel kişiliklerinin başarısız olmaları durumunda verilen yüzde 100 hibe desteğinin faiziyle geri alındığına dikkat çeken Yüzer, bunun da büyük sıkıntı yarattığını belirtti. Yeni uygulamada başarının da başarısızlığın da paylaşılacağına işaret eden Yüzer, “Proje uygulaması esnasmda herhangi bir sebeple saha tahsisinin veya kira sözleşmesinin veya projenin iptal edilmesi durumunda hibe ödemesi durdurulacak. Hibeden ödenmiş miktar geri alınmayacak. Hibe tahsisi OGM tarafından iptal edilecek. Özel ağaçlandırma projesi kapsamında sadece bedelsiz fidan desteği sağlanan gerçek ve tüzel kişilerin projelerinin iptal edilmesi durumunda, verilen bedelsiz fidanlara ait fidan bedeli tutarı geri alınmayacak” dedi.

PEŞİN ÖDEME YOK

Özel ağaçlandırma kapsamında verilen desteklerde “önden ödeme” olmadığının altını çizen Yüzer, bütün hibe ve desteklerin iş yapıldıktan sonra verildiğini aktardı.

OGM verilerine göre 2015 ve 2016 yılında özel ağaçlandırma ve özel imar ihya çalışmalarına yönelik hibe ve kredi için ayrılan destek bütçesi yaklaşık 16 milyon TL düzeyindeydi. 2017 yılında yaklaşık 18 milyon TL düzeyinde bir kaynağın bu kapsamda kullandırılması, gelecek taleplere göre de artırılması bekleniyor.

Özel ağaçlandırmada daha çok tapulu arazilere öncelik verdiklerini dile getiren İbrahim Yüzer, ormanlık alanlarda ağaçlandırma çalışmaları için senede bir defa ilana çıktıklarını belirtti. Geçen yıl 9 Orman Bölge Müdürlüğü’nün sorumluluk alanındaki 12 ildeki toplam 345.5 hektar büyüklüğündeki bozuk orman alanını özel ağaçlandırma sahası olarak ilana çıkardıklarını anımsatan Yüzer, 49 yıllığına bedelsiz tahsis edilecek sahalar için çok fazla başvuru aldıklarım aktardı. Özellikle Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde-ki alanlara çok büyük talep geldiğini dile getiren Yüzer, 2017’de ilana çıkılacak arazilerin tespiti için çalışmalara başlandığını açıkladı.

Özel ağaçlandırma yapılacak sahalar, 2013,2014 ve 2015 yıllarında Mayıs-Hazi-ran döneminde ilan edilirken, geçen yıl 31 Ağustos-30 Eylül döneminde duyuruya çıkılmıştı. Bu yıl için Mayıs-Haziran döneminde ilana çıkılması bekleniyor. Geçen yıl ilana çıkılan 345.5 hektarda ceviz yetiştirildiği düşünülerek yapılan hesaplamalarda yıllık getirinin ortalama 14 milyon TL olması öngörülmüştü.

HİBE DENETİMİ

Tahsis edilen ve ödenen hibe kayıtlarının tutulması, proje uygulamalarının denetim, takip ve kontrolü işletme veya fidanlık müdürlükleri tarafından gerçekleştirilecek. Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce sözleşmeye bağlanarak ödemesi devam eden veya tamamlanmış gerçek ve tüzel kişilere, sözleşmenin yapıldığı tarihte yürürlükte olan hükümler uygulanacak. Aynı şekilde 11 Ocak öncesinde tahsisi yapılan hibelerin veya kredilerin bakiye ödemelerine ilgili mevzuatında olduğu şekilde devam edilecek. Köy tüzel kişiliğine, Ağaçlandırma Yönetmeliği’ne göre saha devri ve sahaya ortak alma işlemlerinin yapılması halinde, köy tüzel kişilerinin kullanmış oldukları hibe ve kredilerle ilgili idari ve mali yükümlülükler; sahayı devralan gerçek ve tüzel kişilere geçecek. Sahaya ortak alınması durumunda ortak olan gerçek ve tüzel kişiler, bu hibe ve kredilerin idari ve mali yükümlülüklerinden müştereken ve müteselsilen sorumlu olacak.

Hibe başvurusu ve tahsisi

Orman ve hazine arazileri ile devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerde Ağaçlandırma Yönetmeliği’ndeki hükümlere göre tanzim edilen projenin tasdik edilmesinden ve yer tesliminin yapılmasından sonra, sahipli arazilerde ise projesinin tasdik edildiğinin bildirilmesinden sonra gerçek veya tüzel kişiler hibe tahsisi için ilgili İşletme veya fidanlık müdürlüğüne müracaat edecek.
Uygun bulunan projeler için bütçe imkanları göz önünde bulundurularak gerçek veya tüzel kişilere yapacakları özel ağaçlandırma, özel imar-ihya ve özel orman fidanlık çalışmaları için belirlenen iş gruplarına hibe tahsisi yapılabilecek.

94 bin hektarda özel ağaçlandırma

Türkiye genelindeki özel ağaçlandırma alanı, toplam orman varlığının yüzde 0.43’ünü oluşturuyor. Orman Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre bugüne kadar bozuk orman vasfındaki 94 bin hektar alanda özel ağaçlandırma çalışması yapılırken, bu çalışmaların 70 bin hektarı badem, ceviz, zeytin, harnup ile yapılan çalışmalar. Özel ağaçlandırma çalışmalarında öne çıkan iller; İzmir, Balıkesir, Bursa, Antalya, Denizli, Adana, Mersin, Şanlıurfa ve Adıyaman oldu. Hakkari ve Şırnak illerinde ise bu zamana kadar özel ağaçlandırma çalışmaları yapılmadı. Özel ağaçlandırmalarda, yapraklı ve ibreli orman ağaçları yanında daha ziyade gelir getirici türlerden olan ceviz, badem, harnup, kuşburnu, zeytin türlerine özel ağaçlandırma çalışmalarına talep daha fazla oluyor.

Nurettin TARAKÇIOGLU / Ege Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı
Ormancılığın desteklenmesi şart

Özel ağaçlandırma alanında hibe desteğe geçilmesini genel anlamda olumlu buldum. Ormancılığın her zaman arkasındayız.

Sanayinin hammadde tedarikini sağlaması için ormancılığın desteklenmesi şart. Bütün dünyada bu işler böyle yürüyor. Bu dönemde desteklerin biraz daha fazla ve gerçekçi olması lazım. Ayrıca verilen desteklerde bürokratik engellerin minimize edilmesi çok önemli. Bazen verilen desteklere ulaşmak kolay olmuyor. Örneğin KOBI veya daha ufak ölçekli firmaların böyle bir kadroları olmadığı için, desteklere maalesef ulaşamıyorlar. Bu konuda çok yaratıcı çözümler üretmek ve hızlı bir şekilde hayata geçirmek lazım, ihracat pazarlarında rekabeti kaybettiğinizde bir daha girmek zor oluyor. Bu bir başlangıçtır. Pozitif düşünüyoruz. Özel orman mutlaka olması lazım. Kolay ve ulaşılabilir projelerle hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi gerekir.

Bülent AYMEN / Akdeniz İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı
Orman köylülerinin envanteri çıkarılmalı

Çok isabetli bir karar. Mobilya ve ahşap palet sektörü, ormanlardan hammadde temininde büyük problem yaşıyor. Problemlerden ilki orman bölge müdürlüklerinden temin edilen hammaddenin, dünya piyasa fiyatlarının üzerinde olması. Senelerdir böyle, anlatıyoruz ancak bir çözüme kavuşmuyor. Bir diğeri ise yüzde 9’ları bulan fonlar, ihracat yapmayı taahhüt edip, dahilde işleme izin belgesi kapsamında bile bu alımları yapsanız fonlar alınıyor. Teminat mektubu için komisyon alınıyor. Bu da ihracatta diğer ülkelerle rekabet şansını azaltıyor. 0 nedenle özel ağaçlandırmanın desteklenmesi olumlu. Ancak orman köylülerinin envanterinin çıkarılmaması büyük bir sorun. Örneğin bu fonlar, orman köylülerinden alınmıyor, ihracatçıya verilmeyen özel fiyatlar orman köylülerine uygulanıyor. Babadan oğula geçtiği için, orman köylüsü vasfını yitirmiş birçok kişi var. Bunlar da kendi belgelerini kendi haklarını başkalarına devrediyorlar. Süistimal edilebiliyor. Orman köylüsüne yüksek oranda destek ve teşvik veriliyor. Onun için gerçek orman köylüsünün tespiti için envanter çalışması yapılsın. Aynı destek ihracatçının yapacağı ağaçlandırma yatırımlarına da verilsin. Ayrıca 3 milyar dolara yakın ihracatı olan, 250 bine yakın istihdam yaratan mobilya sektörü, mobilya üretiminin olduğu bölgelerde, mobilyaya uygun ağaçların üretiminin de desteklenmesi talebi var. Özel ağaçlandırma desteklerinin kapsamı genişletilip. Kayseri, İnegöl, Ankara ve İzmir gibi bölgelerde mobilyaya uygun ağaçlandırma desteklenebilir.

Gökhan KARDEŞ / Başkardeşler Tarım Ortağı
“Çok iyi bir karar”

Özel ağaçlandırma desteklerinde krediden hibeye dönülmesi önemli bir karar. Yeni ağaçlandırma yapılacak yerler için orman köylüsüne hibeye esas yatırım giderlerinin yüzde 65’i kadar, diğer gerçek ve tüzel kişilere yüzde 25’i hibe veriliyor. Bu önemli bir destek. Orman köylüsünü ve gerçek ve tüzel kişileri özel ağaçlandırma yatırımları konusunda cesaretlendirecek.

Hem orman köylüsü ve girişimci hem de ülke ekonomisi kazanacak. Yetiştirildiği kadarıyla ürünler, yurtdışından alınmayacak, yurt içinden tedarik edilecek. Katma değeri yüksek ürünler uygun tür ve deneyimli ekiple çalıştığınızda yüksek getiri sağlıyor. Yıllar önce tarım sektörüne ceviz, badem ve zeytin bahçeleri kurarak girdik. Şu anda üretim yapıyoruz, fidan yetiştiriyoruz.

Prof. Dr. Yaşar AKÇA / Gaziosmanyapa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi
Kırsaldaki orman köylüsü desteklenecek

Türkiye’nin yıllık ceviz ithalatı resmi verilere göre 30 bin ton düzeyinde olsa da ben bu rakamın 60 bin ton civarında olduğunu öngörüyorum. Türkiye ceviz ithalatına yıllık 250 milyon dolar düzeyinde para ödüyor. Ceviz üretimimiz iç tüketimi karşılamıyor. Son yıllarda özellikle tarıma dayalı sanayide katma değeri yüksek ürünler isteniyor. Bunların başında ceviz geliyor. Cevize yatırım yapanlara ve finans kaynaklarına baktığınızda holdingler görüyorsunuz. Yönetmelik değişikliği ile refah seviyesi düşük, kırsaldaki orman köylüsünün desteklenmesi, katma değeri yüksek yeni ürünlere yönlendirilmesi hedefleniyor. Özel ağaçlandırmada, dekar başına bin 500-2 bin TL kuruluş maliyeti var. Bunu orman köylüsünün tek başına karşılaması mümkün değil. Orman köylüsü, yatırımların kırsal alanda sürdürülebilir şekilde devam ettirilmesi ve yürütülen faaliyetlerin çeşitlendirilebilmesi için = pazar ve pazarlama problemi ’ olmayan, özellikle ekonomik katma değeri yüksek ürünlere yönlendiriliyor.

Yeni yönetmelik ile orman köylüsüne yüzde 65 hibe desteği gerçekten anlamlı. Hatta o esnada yapılacak işler için Tarım Bakanlığı’nın da verdiği desteklerden de yararlanabilir. Bu Türkiye’de ciddi anlamda birfarkındalık yaratacak. Kırsal alanda yaşayan nüfusun gelirine katkı sağlayacak.

Ekonomik ve sosyolojik katkının yanı sıra, orman köylüsünün tarım teknolojilerine bilgi ve becerileri artacak. Ayrıca bu alanda yapılacak yatırımlara Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın da verdiği destekler var.